اگر قصد شب مانی در طبیعت و کوهستان را داریم حتما بررسی و پیش بینی های لازم را در نظر گرفته ایم: داشتن کیت بقا و کمک‌های اولیه، آشنایی با آماده کردن جان پناه اضطراری و گرم ماندن در بیواک و… همگی مهم‌اند و باید پیش از برنامه به آن ها فکر کنیم، اما یک سؤال اساسی باقی می‌ماند: در صورت بروز حادثه چگونه کمک بخواهیم؟
در بسیاری از مناطق کوهستانی، ممکن است سیگنال موبایل بسیار ضعیف باشد یا حتی نباشد. از طرف دیگر، تلفن های همراه درست همان موقع که بیشترین نیاز را داریم، از کار می‌افتند یا شارژشان تمام می‌شود! چیزی که برای بسیاری از ما بارها اتفاق افتاده است.
بنابراین باید با روش‌های مختلف درخواست کمک آشنا باشیم. این کار هم برای جلب توجه دیگر کوهنوردان و هم برای راهنمایی گروه امداد و نجات به محل دقیق ما در صورت بروز حادثه ضروری است.
در ادامه با «روش های درخواست کمک در کوهستان» با استفاده از ابزارهای پیشرفته تا راهکارهای سنتی آشنا می شویم.
تماس با امداد و نجات کوهستان (112)
بی تردید نخستین راه برای درخواست کمک تماس با شماره 112، مرکز امداد و نجات کوهستان(هلال احمر) است. این ارتباط مانند دیگر تماس های اضطراری، حتی بدون سیگنال نیز برقرار می شود. به عبارت دیگر تنها کافی است گوشی همراه روشن باشد. پس از تماس اپراتور مرکز به بهترین شکل ما را راهنمایی خواهد کرد.
استفاده از سوت در مواقع اضطراری
شاید در مقایسه با وسایل جدید و پیشرفته، ابتدایی به نظر برسد، اما سوت یکی از مؤثرترین ابزارهای درخواست کمک است.
بسیاری از کوهنوردان سوت را فراموش می‌کنند، در حالی که بسیار کارآمد است. صدای سوت فاصله زیادی را طی می‌کند و معمولا همیشه کسی در اطراف هست که متوجه آن شود.
مزیت‌های استفاده از سوت:
- صدای سوت از فریاد انسان بلندتر و ماندگارتر است (می‌تواند تا ۱۲۰ دسی‌بل برسد).
- استفاده مکرر از آن آسان‌تر است، در حالی‌که حنجره انسان به سرعت خسته می‌شود.
- سبک، ارزان و معمولا روی بند سینه بسیاری از کوله‌های کوهنوردی تعبیه شده است.
سیگنال‌های استاندارد با سوت:
توالی صدای سوت معنای مختلفی دارد:
سیگنال اضطراری:
شش سوت کوتاه پشت سر هم، هر دقیقه تکرار شود.
سیگنال SOS:
سه سوت کوتاه، سه سوت بلند، سه سوت کوتاه، هر دقیقه تکرار شود.
استفاده از نور چراغ قوه یا هدلامپ در شرایط اضطراری
هدلامپ و چراغ قوه؛ ابزاری هستند که نباید هرگز در برنامه ها فراموش نکنیم. این دو وسیله در شب و هوای تاریک می‌تواند مثل سوت، در شرایط بحرانی جان ما را نجات دهند. فرستادن سیگنال نوری حتی می تواند با چراغ موبایل نیز انجام شود. هرچند این کار باتری گوشی را به سرعت خالی می‌کند. بنابراین بهتر است همیشه چراغ قوه یا هدلامپ شارژ شده همراه با باتری اضافی داشته باشیم، حتی اگر برنامه صعود به گونه ای است که مطمئنیم به تاریکی برنخواهیم خورد.
مزیت‌های استفاده از هدلامپ:
- قابل استفاده در شب و هوای مه‌آلود.
- سیگنال‌دهی دقیق (مشابه سوت).
- ابزاری کوچک، سبک و همیشه در دسترس.
سیگنال‌های استاندارد با نور:
سیگنال های نوری نیز مشابه سیگنال های صوتی است.
سیگنال اضطراری:
شش بار چشمک پشت سر هم، هر دقیقه تکرار شود.
سیگنال SOS:
سه چشمک کوتاه، سه چشمک بلند، سه چشمک کوتاه، هر دقیقه تکرار شود.
توجه: چراغ‌های جدید حالت‌های مختلف (نور قوی، ضعیف، استروب و نور قرمز) دارند. برای ارسال سیگنال، چراغ را روی نور ثابت و قوی قرار دهیم و با پوشاندن و کنار بردن دست جلوی نور، چشمک ایجاد کنیم.
استفاده از آینه یا دیگر وسایل بازتابنده نور در مواقع اورژانسی
در روزهای آفتابی می‌توانیم با یک آینه یا هر وسیله بازتابنده نور (مثل فویل آلومینیومی، پتوی نجات یا حتی درپوشی فلزی) موقعیت خود را اعلام کنیم و یا درخواست کمک کنیم.
مزیت‌های آینه یا وسایل بازتابنده نور:
- کم‌هزینه و همیشه در دسترس هستند.
- در هوای صاف، برد طولانی دارند.
روش استفاده از آینه در شرایط اضطراری:
1. آینه یا وسیله بازتابنده را کنار صورت خود و روبه‌روی خورشید بگیریم (حواس مان باشد مستقیم به خورشید نگاه نکنیم).
2. دست دیگر خود را جلوی آینه گرفته و مطمئن شویم بازتاب نور روی دست مان می‌افتد.
3. با دو انگشت علامت «V» بسازیم و نور را از بین آن عبور دهیم.
4. پرتو نور را به سمت هدف (امدادگر، کوهنوردی دیگر یا بالگرد) هدایت کنیم و سه بار سریع به بالا و پایین حرکت دهیم.
استفاده از علامت‌های نوشتاری در مواقع اضطراری
اگر در برف، شن یا یک دشت وسیع گیر افتاده باشیم، نوشتن یا ساختن علامت‌های بزرگ می‌تواند جان ما را نجات دهد.
مزیت‌های علامت‌های نوشتاری:
- از فاصله زیاد یا حتی از هوا (بالگرد یا پهپاد) قابل دیدن است.
- نیاز به ابزار خاصی ندارد و برای درست کردن آن می‌توانیم از سنگ، چوب یا ردپا استفاده کنیم.
علامت‌های رایج درخواست کمک:
دو نشانه رایج برای درخواست های متفاوت وجود دارد:
V: کشیدن یا درست کردن این حرف به معنی درخواست کمک است.
X: کشیدن یا درست کردن این حرف به معنی نیاز به کمک پزشکی است.
نکته مهم: علامت‌ها باید بزرگ و واضح ساخته یا کشیده شوند تا از بالا به راحتی دیده شوند.
استفاده از بی‌سیم‌های اضطراری
«PLB» دستگاهی کوچک و قابل‌حمل است که در شرایط اضطراری یک سیگنال distress (درخواست کمک) به ماهواره‌ها ارسال می‌کند.
مزیت‌های بی‌سیم‌های اضطراری:
- برای کارکردن به آنتن موبایل نیاز ندارند.
- موقعیت ما را به طور دقیق به شبکه جهانی ماهواره‌ها و تیم‌های امداد می فرستند.
- باتری این دستگاه ها برای طولانی‌مدت (چندین سال) عمر می کند.
توجه: PLB هرچند گران است اما خیال ما را برای سال ها راحت می کند.
استفاده از مسنجرهای ماهواره‌ای
اگر به دنبال ارتباط کامل در مناطق دورافتاده هستیم، مسنجر ماهواره‌ای انتخابی پیشرفته‌تر از PLB است.
مزیت‌های مسنجرهای ماهواره‌ای:
- ارسال سیگنال اضطراری ۲۴ ساعته (GEOS) به مرکز.
- امکان ارسال و دریافت پیام، گزارش آب‌وهوا و ناوبری.
- اتصال به موبایل، ساعت GPS یا دستبند ورزشی.
- داشتن باتری قابل شارژ (معمولا چند روز تا چند هفته دوام دارد).
استفاده از دود در شرایط اضطراری
استفاده از دود برای نجات تنها در داستان‌های کودکانه نیست؛ این روش شاید یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌های هشدار به دیگران یا درخواست کمک باشد.
با این حال، ما آن را در فهرست بهترین روش‌ها قرار نمی دهیم، زیرا می‌تواند خطر جدیدی فراتر از آسیب اولیه ما ایجاد کند؛ که مهمترینش آتش‌سوزی است.
اگر درخواست کمک ما با دود(آتش) از کنترل خارج شود، ممکن است:
- خودمان را در معرض خطر قرار دهیم.
- به حیات وحش آسیب بزنیم.
- اکوسیستم‌های ارزشمند را تخریب کنیم.
- و حتی برای موارد بالا به زندان بیافتیم.
نکته مهم: استفاده از دود تنها در شرایط اضطراری به عنوان آخرین راه توصیه می‌شود.
برای این کار باید:
- مهارت کافی در درست کردن آتش داشته باشیم.
- نکات ایمنی را به طور کامل رعایت کنیم.
- از این شیوه در مناطق پر درخت، خشک و بادخیز استفاده نکنیم.
- روش ساخت آتشگاه ایمن را بدانیم تا شعله گسترش نیابد.
ایجاد سیگنال استاندارد با دود:
- سه ستون دود درست کنیم، با فاصله 5 تا 10 متر.
- هر بار پس از تولید دود، بگذاریم آتش کمی خاموش شود و دوباره مواد تازه اضافه کنیم.
- فاصله زمانی ستون های دود باید۳۰–۶۰ ثانیه باشد.
