آکروفوبیا پس از ترس از حیوانات، دومین ترس شایع است. این بیماری یک اختلال اضطرابی فوبیک است که بسیاری از مردم در سراسر جهان را آزار می دهد. آکروفوبیا که از کلمات یونانی «akros» (قله) و «phobos » (ترس) گرفته شده است، ترس غیرمنطقی از ارتفاع است که می تواند باعث پریشانی زیادی شود.
این بیماری که همان بلندی هراسی است باعث می شود افراد در موقعیت هایی که از سطح زمین فاصله زیادی دارند، مانند بالای نردبان یا یک ساختمان بلند و یا نگاه کردن از بالای یک صخره احساس ترس و اضطراب شدید کنند. به دلیل شدت این ترس، افراد مبتلا به آکروفوبیا اغلب از هر موقعیتی که با ارتفاع سروکار دارد اجتناب می کنند. اگر آکروفوبیا داریم، حتی فکر کردن به عبور از یک پل یا دیدن عکس کوه و دره های اطراف آن ممکن است باعث ترس و اضطرابمان شود.
کمی نگرانی از بلندی، به ویژه اگر غیرعادی، بسیار بلند یا ناپایدار باشد، طبیعی است، اما آکروفوبیا ترس بسیار مهم تر یا آزاردهنده ای است که می تواند بر توانایی فرد در زندگی روزمره تأثیر بگذارد. مطالعات متعدد نشان داده اند که اضطراب و ترس از سقوط ممکن است باعث تغییرات در رفتاری مانند راه رفتن باشد و آن را محتاطانه تر کند.
طبق یک برآورد تقریباً 6 درصد از مردم جهان دچار ترس از بلندی هستند. مطالعه دیگری نشان داده که حدود 28 درصد از کل بزرگسالان در مقطعی از زندگی خود نمی توانند ارتفاع را تحمل کنند.
علائم ترس از بلندی
از نظر احساسی و جسمی، واکنش به آکروفوبیا شبیه سایر ترس هاست. برخی از علائم رایج آن عبارتند از:
علائم احساسی
هنگامی که احساس می کنیم از سطح زمین ارتفاع زیادی داریم، ممکن است دچار وحشت شویم و متوجه شویم که نمی توانیم به حس تعادل خود اعتماد کنیم و به طور غریزی به دنبال چیزی برای چسبیدن بگردیم. واکنش‌هایی مانند پایین آمدن فوری، سینه خیز رفتن و زانو زدن یا پایین آوردن بدن کارهای دیگری است که در این شرایط انجام می دهیم.
علائم جسمی
علائم فیزیکی آکروفوبیا عبارتند از:
- افزایش تعریق، درد یا تنگی قفسه سینه و افزایش ضربان قلب در هنگام دیدن یا فکر کردن به مکان های بلند
- احساس تهوع یا سبکی سر هنگام دیدن یا فکر کردن به بلندی
- لرزش و لرزیدن هنگام مواجهه با ارتفاع
- احساس سرگیجه یا افتادن یا از دست دادن تعادل هنگام نگاه کردن از یک مکان بلند یا پایین آمدن از ارتفاع
- تلاش زیاد برای اجتناب از ارتفاع، حتی اگر زندگی روزمره را دشوارتر کند
-
علائم روانی
- تجربه وحشت هنگام دیدن مکان های مرتفع یا فکر کردن به بلندی
- ترس شدید از گیر افتادن در جایی مرتفع
- تجربه اضطراب و ترس شدید هنگام بالا رفتن از پله ها، نگاه کردن از پنجره یا رانندگی در کنار یک دره
- نگرانی بیش از حد در مورد مواجهه با ارتفاعات در آینده
اگر دچار آکروفوبیا هستیم، به احتمال زیاد از موقعیت هایی که ممکن است باعث شود در بلندی باشیم، وحشت داریم. ممکن است به دلیل ترس از استفاده از نردبان، تعمیرات خانه را به تعویق بیندازیم و یا در برنامه کوهنوردی به این دلیل که مسیر، صخره ای است و کمی چالش دارد شرکت نکنیم. این اجتناب می تواند در توانایی ما برای عملکرد در زندگی روزمره اختلال ایجاد کند.
ترس های مرتبط با آکروفوبیا
سرگیجه حقیقی (vertigo)
سرگیجه حقیقی یک وضعیت پزشکی است که باعث ایجاد احساس چرخش و گیجی می شود. همچنین، ایلینگوفوبیا (Illyngophobia) هراسی است که در آن ترس از ابتلا به سرگیجه منجر به علائمی شبیه سرگیجه می شود. آکروفوبیا می تواند احساساتی شبیه سرگیجه ایجاد کند، اما این سه وضعیت یکسان نیستند. اگر علائم سرگیجه را تجربه کردیم، باید برای انجام آزمایش به پزشک مراجعه کنیم.
باتموفوبیا (Bathmophobia)
در باتموفوبیا (ترس از شیب و پله)، ممکن است هنگام مشاهده یک شیب تند، حتی اگر نخواهیم از آن بالا برویم، دچار وحشت شویم. اگرچه برخی از افراد مبتلا به باتموفوبیا دچار آکروفوبیا نیز هستند، اما بیشتر مبتلایان به آکروفوبیا، باتموفوبیا را تجربه نمی کنند.
ترس از صعود (KlimaCophobia)
این ترس زمانی رخ می دهد که بخواهیم از جایی بالا برویم. اگر از کلیماکوفوبیا رنج می بریم، احتمالا از دیدن یک سطح شیب دار تا زمانی که بتوانیم با خیال راحت در پایین بمانیم، نمی ترسیم. با این حال، کلیماکوفوبیا ممکن است با آکروفوبیا همراه باشد.
ترس از پرواز (aerophobia)
در ترس از پرواز بسته به شدت ترس ما، ممکن است از فرودگاه ها و هواپیماها بترسیم یا زمانی که در هوا هستیم این ترس را احساس کنیم. آئروفوبیا هم ممکن است گاهی در کنار آکروفوبیا رخ دهد.
این مطلب را جدی بگیرید: ارتفاع زدگی در کوهستان
خطرات بلندی هراسی
بزرگترین خطری که بیشتر فوبیاها ایجاد می کنند، محدود کردن زندگی و فعالیت های ما برای دوری از موقعیت ترسناک است. با این حال، آکروفوبیا می تواند باعث یک حمله پانیک (واکنش های فیزیکی شدید درحالی‌که هیچ علت مشخص یا خطر واقعی وجود ندارد) در ارتفاع بالا شود. به عبارت دیگر این هراس می تواند ما را به انجام حرکات ناایمن سوق دهد. بسیار مهم است که آکروفوبیای ما در اسرع وقت به صورت حرفه ای درمان شود، به خصوص اگر صعود و بالا رفتن، بخشی از زندگی روزمره ما باشد.
تئوری هایی درباره چگونگی ابتلای افراد به فوبیا
تحقیقات نشان می دهد که مقداری احتیاط در بلندی طبیعی است، نه تنها برای انسان، بلکه برای بسیاری از جانوران دیگر. در واقع اندکی ترس یک مکانیزم بقای تکاملی است.
همچنین ترس غیر منطقی از افتادن تاثیر منفی در درک ما از ارتفاع دارد. شواهد نشان می دهد که ترس از ارتفاعی که در دوران کودکی شروع می شود، معمولاً طی چند سال بهبود می یابد، اما آکروفوبیای شروع شده در بزرگسالی اغلب در طول زندگی ادامه می یابد. این وضعیت همچنین ممکن است با دیگر مشکلات روانپزشکی، از جمله اضطراب و افسردگی همراه باشد.
چه چیزی باعث این ترس می شود؟
آکروفوبیا پاسخ به ترس از سقوط یا افتادن از ارتفاع زیاد است. با این حال، به طور خاص، آنچه باعث می شود نشانه های آکروفوبیا به اصطلاح «پویا» شود، چرخه معیوبی است که به این اختلال نسبت داده می شود.
به عبارت دیگر، در تلاش فرد برای حفظ ثبات وضعیتی، اضطرابی که فرد احساس می کند، انقباض هم زمان عضلات ضد جاذبه (برای کمک به فرم عمودی و متعادل) را تحریک می کند. این امر منجر به افزایش حساسیت عکس العمل های تعادل حسی حرکتی و کنترل شدید تکان خوردن بدن می شود که به طور عجیبی عدم تعادل ذهنی را بدتر می کند و اضطراب اولیه را افزایش می دهد. در واقع، عوامل پردازش وضعیت و نشانه های حسی در افراد مبتلا به آکروفوبیا به طور قابل توجهی بیشتر از افرادی است که این بیماری را ندارند.
آکروفوبیا گاهی اوقات در پاسخ به یک تجربه آسیب زای مرتبط با ارتفاع ایجاد می شود، مانند:
- سقوط از بلندی
- دیدن سقوط شخص دیگری از بلندی
- داشتن حمله پانیک یا تجربه منفی دیگر در ارتفاع
با این حال هراس ها، از جمله آکروفوبیا، همچنین ممکن است بدون علت شناخته شده ای ایجاد شوند. در این موارد، ممکن است عوامل ژنتیکی یا محیطی نقش داشته باشند. به عنوان مثال، اگر فرد دیگری در خانواده ما دچار آکروفوبیا باشد، احتمال بیشتری دارد که به آن مبتلا شویم. یا اینکه ممکن است در کودکی با دیدن رفتار مراقبین خود، ترس از ارتفاع را یاد گرفته باشیم.
تشخیص ترس از بلندی
هراس ها، از جمله آکروفوبیا، تنها توسط یک متخصص سلامت روان قابل تشخیص است. اما به طور کلی، آکروفوبیا در صورتی تشخیص داده می شود که نشانه های زیر تجربه شوند:
- اجتناب از موقعیت هایی که ما را با چیزی که از آن می ترسیم روبرو کند
- ترس بیش از حد و شدید و نامتناسب با تهدید واقعی
- صرف زمان زیاد برای نگرانی در مورد مواجهه با بلندی
- تاثیر منفی این زمان صرف شده برای نگرانی بر فعالیت ها و زندگی روزمره
- واکنش همراه با ترس و اضطراب فوری هنگام مواجهه با ارتفاع
- داشتن اختلالات محدود کننده در زندگی و فعالیت های روزانه
- اضطراب ناشی از پیش بینی آینده، که شامل ترس و نگرانی در مورد مواجه شدن با چیزی است که از آن می ترسیم
- داشتن علائم بالا برای بیش از شش ماه
درمان بلندی هراسی
(درمان فوبیاها بهتر است زیر نظر روان پزشک و یا روان درمانگر انجام شود)
درمان های آکروفوبیا عبارتند از:
مواجه سازی
در این درمان شخص به تدریج در معرض چیزی که از آن می ترسد قرار می گیرد. برای بلندی هراسی ممکن است با نگاه کردن به تصاویری که از دید کسی که در یک ساختمان بلند است شروع شود و شاید فیلم هایی از راه رفتن بندبازان یا صخره نوردان نشان داده شود. در نهایت ممکن است بیمار روی بالکن برود. هم زمان تکنیک های آرام سازی هم به او آموزش داده می شود تا در غلبه بر ترس به او کمک کند.
درمان شناختی-رفتاری(CBT)
درمان شناختی-رفتاری می تواند هنگامی استفاده شود که فرد مبتلا برای مواجه سازی آمادگی ندارد. در CBT، درمانگر کمک می کند تا شخص افکار منفی درباره ارتفاع را به چالش کشیده و بازسازی کند.
این رویکرد ممکن است همچنان شامل کمی مواجهه با ارتفاع باشد، اما این کار به طور کلی تنها در محیط امن جلسه درمانی انجام می شود.
آرام سازی
تغییرات زیادی در سبک زندگی و راهبردهای آرامش سازی وجود دارد که می تواند در کاهش علائم آکروفوبیا نقش داشته باشد. انجام یوگا، تنفس عمیق، مدیتیشن یا آرام سازی تدریجی عضلات می تواند به ما در مقابله با استرس و اضطراب کمک کند. ورزش منظم نیز می تواند مفید باشد.
واقعیت مجازی
در سال های اخیر، برخی از متخصصان از واقعیت مجازی (VR) به عنوان روشی بالقوه برای درمان فوبیا بهره برده اند. یک تجربه فراگیر VR می تواند در یک محیط امن، مواجهه ای با چیزی که از آن می ترسیم را برای ما فراهم کند. با استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری، این امکان را داریم که در صورت احساس خطر و ناراحتی، برنامه فورا متوقف شود.
داروها
گاهی اوقات ممکن است از آرامبخش ها یا بتابلاکرها برای تسکین کوتاه مدت در شرایط خاص برای کمک به کاهش اضطراب و وحشتی که احساس می کنیم استفاده شود. مطالعات در سال ۲۰۱۲ نشان داده که استفاده از دارو همراه با درمان شناختی-رفتاری ممکن است نتایج را بهبود بخشد.
