شاید ما از سنت گرایان باشیم، شاید هم از دوستداران فناوری های نو. هر کدام که باشیم نمی توانیم تاثیر خوب و بد فناوری های جدید به ویژه هوش مصنوعی را نادیده بگیریم. این ابزار، ماشین یا هر نامی که برایش در نظر بگیریم آن چنان در حال گسترش است که شاید دیگر نتوان جلوی آن را گرفت. فراگیری استفاده از آن را در همه زندگی امروزه می توان دید. حتی ما به عنوان یک کوهنورد و کسی که تلاش می کند از مظاهر مصنوعی زندگی دوری کند نیز از آن گریزی نداریم.
هرچند کوهنوردی به یک گریزگاه محبوب از دنیای دیجیتال تبدیل شده است، اما فناوری، به ویژه هوش مصنوعی (AI)، نقش محوری در تغییر نحوه برنامه ریزی سفرهای علاقه مندان به طبیعت ایفا می کند. از پیشنهاد مسیرهای شخصی سازی شده گرفته تا آگاهی از به روز رسانی های آب و هوای لحظه ای، هوش مصنوعی برنامه ریزی سفر بزرگ بعدی را با دقت و اطمینان برای ماجراجویان طبیعت آسان تر می کند.
کوهنوردی ورزشی هیجان انگیز است که استقامت بدنی، تیزهوشی ذهنی و ارتباط عمیق با طبیعت را ترکیب می کند. چه در حال صعود از یک صخره ناهموار باشیم و چه در حال کوهپیمایی در یک شیب ملایم، ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است. جامعه کوهنوردی مدت هاست که به آموزش های سختگیرانه، بررسی دقیق تجهیزات و حس مسئولیت مشترک متکی بوده است. با این حال، با تکامل فناوری، بازیگر جدیدی وارد دنیای ایمنی کوهنوردی شده است: هوش مصنوعی (AI).
شاید بعضی از تکنولوژی های جدید برای ما (که در ایران زندگی می کنیم) در دسترس نباشد، اما آگاهی از آن ها مانند هر ابزار دیگری لازم است. به همین دلیل در مقاله «هوش مصنوعی و کوهنوردی: نگاهی به تاثیر فناوری بر تجربه صعود» نگاهی همه جانبه به این دستاورد شده است.
کوهنوردی در عصر دیجیتال
هوش مصنوعی (AI)، شاخه ای از علوم کامپیوتر که هوش انسانی را با استفاده از الگوریتم ها شبیه سازی می کند، جایگاه خود را در بسیاری از صنایع، هنرها و فعالیت های انسانی باز کرده است. در دنیای کوهنوردی نیز کاربردهای آن پیشگامانه است و پتانسیل افزایش ایمنی، کارایی و تجربه صعود را بهتر کرده است. تاثیر هوش مصنوعی بر کوهنوردی را می توان در جنبه های مختلفی از این فعالیت دید.
هوش مصنوعی و ایمنی و پیش بینی خطر در کوهنوردی
پیش بینی آب و هوا
یکی از مهم ترین جنبه های برنامه ریزی کوهنوردی، اطلاع از شرایط آب و هوایی است. الگوریتم های هوش مصنوعی می توانند با تحلیل داده های آب و هوایی پیچیده و الگوهای تاریخی، پیش بینی های دقیق تری از شرایط جوی در مناطق کوهستانی ارائه دهند و هشدارهای به موقع صادر کنند. این امر به کوهنوردان کمک می کند تا از خطرات ناشی از تغییرات ناگهانی آب و هوا مانند طوفان، برف و مه آگاه شوند و برنامه ریزی بهتری داشته باشند.
ارزیابی خطر بهمن
هوش مصنوعی می تواند با تحلیل داده های مربوط به پوشش برف، دما، شیب زمین و عوامل دیگر، خطر ریزش بهمن را با دقت بیشتری ارزیابی کند و هشدارهای لازم را به کوهنوردان ارائه دهد.
تشخیص چهره و ردیابی در حوادث کوهستان
در صورت بروز حادثه، سیستم های مجهز به هوش مصنوعی می توانند با تحلیل تصاویر هوایی یا تصاویری که پهپادها می فرستند، به سرعت کوهنورد گمشده را تشخیص داده و موقعیت او را تعیین کنند.
تجزیه و تحلیل عملکرد کوهنورد
حسگرهای هوشمند می توانند داده های مربوط به عملکرد کوهنورد در طول صعود (مانند سرعت، ضربان قلب و میزان کالری مصرف شده) را جمع آوری و تحلیل کرده و بازخوردهای مفیدی برای بهبود عملکرد او ارائه دهند.
هوش مصنوعی و ناوبری و برنامه ریزی در کوهنوردی
مسیرهای هوشمند
اپلیکیشن های کوهنوردی (برنامه های کاربردی کوهنوردی) مجهز به هوش مصنوعی می توانند با در نظر گرفتن سطح آمادگی بدنی کوهنورد، شرایط آب و هوا و خطرهای احتمالی، مسیرهای صعود و فرود ایمن و بهینه را پیشنهاد دهند. همچنین «AI» با در نظر گرفتن سابقه کاربر، موقعیت مکانی، ترجیحات زمانی و سطح آمادگی بدنی، می تواند فهرستی از مسیرهای متناسب با نیازهای او تنظیم کند.
واقعیت افزوده (AR)
ترکیب هوش مصنوعی با واقعیت افزوده می تواند تجربه ناوبری را بهبود بخشد. به عنوان مثال، با استفاده از دوربین گوشی هوشمند، اطلاعات مربوط به مسیر، ارتفاع قله ها و نقاط مهم دیگر می تواند به صورت زنده بر روی تصویر محیط اطراف نمایش داده شود.
پیش از حرکت، کوهنوردان می توانند از راهنماهای مجازی مسیر مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده کنند. این ابزارها از یادگیری ماشین برای ترکیب تصاویر ماهواره ای، عکس های تولید شده توسط کاربران و داده های زمین استفاده می کنند و به ما امکان می دهند پیش از قدم گذاشتن در یک مسیر، آن را به صورت دیداری «پیش بینی» کنیم. ما می توانیم ارتفاعات، منابع آب یا بخش های دشوار را ارزیابی کرده و به لحاظ ذهنی و جسمی خود را برای کوهنوردی آماده کنیم.
برنامه ریزی برای کوهنوردی
هوش مصنوعی می تواند با تحلیل اطلاعات مربوط به اقامتگاه ها، حمل و نقل و جاذبه های گردشگری، برنامه کوهنوردی را بر اساس ترجیحات کاربر تنظیم کند.
بستن کوله پشتی برای یک برنامه کوهنوردی نیازمند برنامه ریزی دقیق است. برنامه های کاربردی مبتنی بر هوش مصنوعی به کوهنورد کمک می کند تا فهرست وسایل را بر اساس درجه سختی مسیر، آب و هوای پیش بینی شده و خواسته های شخصی ایجاد کند. همچنین با استفاده از داده های پیشین می تواند تجهیزات مناسب، مواد غذایی و وسایل ایمنی را پیشنهاد دهد تا مطمئن شویم که به خوبی آماده ایم، بدون این که وسایل اضافی برداریم. برای سفرهای چند روزه، هوش مصنوعی حتی می تواند میزان کالری مورد نیاز و راهکارهای آبرسانی را بر اساس شدت کوهنوردی توصیه کند.
هوش مصنوعی و برنامه ریزی مسیر برای گروه
برنامه ریزی یک گروه کوهنوردی، به ویژه زمانی که شرکت کنندگان سطوح تجربه متفاوتی دارند، پیچیدگی بیشتری دارد. AI با متعادل کردن ترجیحات گروه و معرفی مسیرهایی که برای همه مناسب است، این کار را ساده می کند. همچنین با در نظر گرفتن مدت استراحت و محدودیت های زمانی، برنامه سفر را بهینه کرده و تجربه ای لذت بخش را برای همه کوهنوردان فراهم می کند.
هوش مصنوعی و تجربه کاربری و آموزش
راهنمای مجازی
ربات های هوشمند یا دستیارهای مجازی می توانند اطلاعات مفیدی در مورد منطقه کوهنوردی، مسیرها، تجهیزات لازم و نکات ایمنی به کوهنوردان ارائه دهند.
شبیه سازی و آموزش
از هوش مصنوعی می توان برای ایجاد محیط های شبیه سازی شده کوهنوردی استفاده کرد تا کوهنوردان (به ویژه صخره نوردان) بتوانند مهارت های لازم را در یک محیط امن تمرین کنند.
فراگیری و دسترسی پذیری
یکی از هیجان انگیزترین جنبه های هوش مصنوعی در ایمنی صعود، پتانسیل آن برای فراگیرتر کردن این ورزش است. سیستم های هوش مصنوعی می توانند با ارائه توصیه ها و پشتیبانی متناسب، به صعودکنندگان دارای معلولیت های جسمی کمک کنند و درها را برای لذت بردن افراد بیشتری از صعود باز کنند.
ارتقا تلاش های حفاظتی
هوش مصنوعی همچنین به دوستداران طبیعت در حفظ و نگهداری مسیرها کمک می کند. الگوریتم های یادگیری ماشین، تردد در مسیرهای پرطرفدار را ردیابی می کنند و داده هایی را ارائه می دهند که به گروه های حفاظتی اطلاع رسانی می کند. هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل این اطلاعات به سازمان های حفاظتی کمک می کند تا تصمیم بگیرند چه زمانی و کجا مسیرها را برای بازسازی و یا حفاظت از محیط زیست ببندند و از تجربیات کوهنوردی پایدار برای نسل های آینده مطمئن شوند.
هوش مصنوعی و تجهیزات کوهنوردی
تکامل تجهیزات صعود مجهز به هوش مصنوعی
همزمان با ورود هوش مصنوعی به حوزه ایمنی صعود، تولیدکنندگان تجهیزات به طور فعال در حال توسعه تجهیزات مجهز به هوش مصنوعی هستند. این نوآوری ها نویدبخش تحولی اساسی در نحوه تعامل صعودکنندگان با تجهیزات و محیط خود هستند.
نسل جدید کلاه های ایمنی سنگ نوردی
نسل جدید کلاه های ایمنی صعود چیزی فراتر از محافظ سر هستند؛ آنها در حال تبدیل شدن به دستگاه های هوشمندی هستند که AI را در خود جای داده اند. این کلاه ها مجهز به حسگرهایی هستند که ضربه ها را نظارت می کنند و داده های لحظه ای را برای صعودکنندگان و در صورت نیاز، برای گروه امداد ارسال می کنند. اگر یک صعودکننده سقوط کند یا برخوردی شدید داشته باشد، هوش مصنوعی کلاه می تواند وضعیت را ارزیابی کرده و هشدارهایی را به خدمات اضطراری ارسال کند و عملیات نجات را سریع تر و موثرتر سازد.
هارنس های هوشمند برای امنیت بیشتر
امروزه هارنس ها که بخشی اساسی از تجهیزات ایمنی یک صعودکننده هستند نیز تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار گرفته اند. هارنس های هوشمند مجهز به حسگرهایی هستند که علائم حیاتی صعودکننده، میزان کشش و حتی شرایط محیطی را نظارت می کنند. آنها بازخورد لحظه ای ارائه می دهند و صعودکنندگان را از خطرات احتمالی مانند لغزش هارنس، تغییرات دمای بدن یا علائم خستگی آگاه می کنند.
هوش مصنوعی در سالن های سنگ نوردی
در بسیاری از کشورها سالن های سنگ نوردی در حال پذیرش هوش مصنوعی برای ارتقا تمرین، ردیابی عملکرد و ایجاد تجربه های نو و هیجان انگیز برای سنگ نوردان هستند.
آن ها در حال ادغام هوش مصنوعی برای ایجاد مسیرهای دیواره پویا هستند که با سطح مهارت و اهداف سنگ نوردان انفرادی سازگار می شوند. سیستم هوش مصنوعی با استفاده از حسگرها و دوربین ها می تواند توانایی های یک سنگ نورد را تجزیه و تحلیل کرده و درجه سختی مسیر را در زمان واقعی تنظیم کند. این رویکرد شخصی سازی شده یک چالش هیجان انگیز برای سنگ نوردان و یک ابزار آموزشی منحصر به فرد برای مربیان ارائه می دهد.
در این مراکز از هوش مصنوعی برای ردیابی پیشرفت سنگ نوردان و پیشنهاد برنامه های تمرینی متناسب استفاده می کنند. این رویکرد مبتنی بر داده، نقاط قوت، ضعف ها و اهداف فردی را در نظر می گیرد و به سنگ نوردان کمک می کند تا از زمان تمرین خود نهایت استفاده را ببرند.
آینده هوش مصنوعی در ایمنی صعود: چالش ها و ملاحظات
همزمان با ادامه ادغام هوش مصنوعی در ایمنی کوهنوردی و صعود، چالش ها و ملاحظات مهمی وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند.
نگرانی های اخلاقی و امنیت داده ها
با جمع آوری داده های شخصی، ملاحظات اخلاقی اهمیت زیادی پیدا می کنند. جوامع و سازمان های کوهنوردی باید با یکدیگر همکاری کنند تا استانداردهای حفظ حریم خصوصی و دستورالعمل هایی برای استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی ایجاد کنند. محافظت از داده ها در برابر نقض حریم شخصی یک نگرانی مهم است. اطمینان از وجود اقدامات امنیتی قوی برای داده ها برای جلب اعتماد جامعه کوهنوردی ضروری است.
آموزش و تمرین
هوش مصنوعی هرگز نباید جایگزین مهارت افزایی و دانش ضروری صعود شود. تمرین حیاتی است. کوهنوردان باید آموزش ببینند تا بازرسی های دستی و بررسی های ایمنی را در کنار سیستم های هوش مصنوعی انجام دهند تا از وجود لایه های ایمنی متعدد مطمئن شوند. بنابراین هوش مصنوعی نمی تواند جایگزین تمرین و آموزش کوهنوردی شود.
تاثیرات زیست محیطی
با پیشرفت فناوری های هوش مصنوعی، باید اثرات زیست محیطی آن ها نیز در نظر گرفته شود. تولید و دفع تجهیزات و دستگاه های صعود مجهز به هوش مصنوعی می تواند باعث تولید زباله های الکترونیکی و مصرف انرژی بیش از اندازه شود. جامعه کوهنوردی باید در پرداختن به این نگرانی های زیست محیطی فعال باشد.
پایان
….استفاده از هوش مصنوعی در کوهنوردی هنوز در مراحل اولیه توسعه است و چالش هایی نیز در این حوزه وجود دارد. به عنوان مثال، وابستگی بیش از حد به فناوری ممکن است در شرایطی که دسترسی به برق یا اینترنت محدود است، مشکل ساز شود. همچنین، حفظ حریم خصوصی داده های جمع آوری شده از طریق حسگرها و دستگاه های هوشمند از اهمیت بالایی برخوردار است.
با این حال، با پیشرفت روزافزون هوش مصنوعی، انتظار می رود که این فناوری نقش مهم تری در ایمن تر، لذت بخش تر و کارآمدتر کردن تجربه کوهنوردی ایفا کند.
