راهنمای استفاده از قطب نما

زمین هسته‌ای فلزی دارد که بخشی بیرونی آن مایع و بخشی مرکزی اش جامد است. باور بر این است که حرکت هسته بیرونی زمین باعث تولید میدان مغناطیسی زمین می‌شود. مانند همه میدان‌های مغناطیسی، زمین نیز دو قطب مغناطیسی دارد: شمال و جنوب. این قطب‌های مغناطیسی کمی با محور چرخش زمین که مبنای قطب‌های جغرافیایی است متفاوتند، اما آنقدر به هم نزدیک هستند که قطب نما بتواند به عنوان ابزاری ارزشمند در ناوبری استفاده شود، به ویژه زمانی که تنظیماتی برای این اختلاف به نام «انحراف مغناطیسی  (declination)» اعمال شود. قطب‌نما با شناسایی و واکنش به میدان مغناطیسی طبیعی زمین کار می‌کند.

هسته زمین یک آهنربای بسیار بزرگ ولی ضعیف است، در حالی که قطب نمای ما یک آهنربای کوچک ولی نسبتا قوی است. بنابراین هنگام استفاده عقربه قطب نما به قطب شمال مغناطیسی زمین اشاره می‌کند که با گذر زمان تغییر می‌کند و به قطب شمال جغرافیایی نزدیک است. همین نزدیکی قطب‌های مغناطیسی و جغرافیایی باعث می شود قطب‌نما وسیله ای کارآمد در پیدا کردن جهت ها باشد.

بسیار ساده است! اگر عقربه قطب نمای ما، زمانی که جهت ها را می‌دانیم، شمال را به درستی نشان بدهد، مطمئن می شویم که درست کار می کند.

اگر قطب نما را در قطب شمال جغرافیایی نگه داریم، عقربه آن قطب شمال مغناطیسی زمین را نشان می دهد. اگر آن را در قطب شمال مغناطیسی در دست بگیریم، ممکن است عقربه قطب نما به شکلی نامنظم بچرخد و تا زمانی که اصطکاک آن را متوقف نکند به چرخش ادامه خواهد داد. نکته جالب این است که اگر قطب نمایی که به صورت افقی قرار گرفته در قطب شمال مغناطیسی کج شود، عقربه به سمت پایین (زمین)، یعنی به سمت قطب مغناطیسی، اشاره خواهد کرد.

نزدیکی به یک آهنربای قوی می‌تواند قطبش قطب نما را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین نزدیکی اشیا فلزی بزرگ یا خطوط برق می تواند باعث اختلال موقتی در کار قطب نما شود.

بله، اگر قطب نمای ما قطبش خود را از دست داد، می‌توان آن را با قرار دادن روی یک سطح صاف و تنظیم یک آهنربای قوی روی عقربه تعمیر کرد. قطب جنوب آهنربا باید دقیقا روی مرکز عقربه قرار داده شود و سپس به آرامی به سمت انتهای عقربه که به سمت شمال است کشیده شود (هرچند بهتر است برای تعمیر آن به افراد خبره مراجعه کنیم).

معمولا کپسول قطب نما از روغن، نفت سفید یا الکل اتیلیک پر می شود.

در حال حاضر، ستاره قطبی (Polaris) تقریبا با شمال حقیقی هم‌راستاست. اما این هم‌راستایی کامل نیست چون محور چرخش زمین دقیقا به سمت این ستاره اشاره نمی‌کند، هرچند میزان انحراف آن برای بیشتر اهداف ناوبری اهمیتی ندارد. پیش بینی می شود در آینده، پولاریس دیگر هم‌راستا با محور چرخش زمین نخواهد بود و انحرافی رخ خواهد داد.

هر چند قطب نمای پایه به‌طور کلی به عنوان قابل اعتمادترین و کاربرپسندترین گزینه برای کوهنوردان شناخته می‌شود، اما بهترین گزینه برای کوهنوردن قطب نمای نظامی (قطب نمای لنزاتیک) است.

بله، قطب نمای GPS می‌تواند در مناطقی بدون سرویس تلفن همراه نیز کار کند، اما به سیگنال‌های ماهواره‌ای وابسته است. مهمترین نکته آن است که مطمئن شوید دستگاه شما باتری کافی دارد.

قطب نما را از میدان‌های مغناطیسی قوی دور نگه دارید، مراقب باشید به زمین نیافتد و آن را در یک پوشش محافظ نگهداری کنید تا عمر آن طولانی‌تر شود.

قطب نماهای پرشده با مایع معمولا پایدارتر هستند و کمتر تحت تأثیر اختلالات خارجی قرار می‌گیرند، که همین مزیت آن‌ها را برای ناوبری دقیق‌تر ترجیح‌پذیر می‌کند.

اگرچه می‌توان در محیط‌های شهری از قطب نما استفاده کرد، اما باید مراقب سازه‌های فلزی و دستگاه‌های الکترونیکی نزدیک بود، زیرا ممکن است خوانش‌های مغناطیسی را مختل کنند.