بیشتر مردم وقتی تابستان تمام می‌شود کوهنوردی را کنار می‌گذارند، اما پاییز یکی از زیباترین زمان‌ها برای رفتن به طبیعت و کوهستان است: دمای اغلب ملایم، برگ‌های رنگارنگ و قله‌هایی که اولین برف را به خود دیده‌اند. این دلیل ها در کنار نیاز همیشگی به کوه! می تواند برای کسانی که می خواهند همچنان به کوهنوردی در پاییز ادامه می دهند، کافی باشد. بااین‌حال، شرایط متغیر آب و هوا در این فصل می‌تواند برای کوهنوردان و طبیعت گردان چالش‌برانگیز باشد.
متاسفانه بسیار از کسانی که در پاییز دل به کوه می سپارند، نه تجهیزات مناسب با خود می برند و نه زمان بندی درستی دارند. بارها دیده‌ایم که کوهنوردانی با صندل و بدون لباس گرم و حتی با آب کم در مسیرهای سنگی و کوهستانی بالا می‌روند. تصور کنید اگر پایشان به سنگ بخورد، باران بگیرد یا آبشان تمام شود، چه خواهد شد؟ مثل آن‌ها نباشیم!
کوهنوردی در پاییز چالش‌های متفاوتی دارد، ساده انگاری و بی تفاوتی نسبت به آن ها ممکن است برای مان دردسر ساز و حتی ناگوار باشد. در این نوشته به مهم ترین نکات کوهنوردی و طبیعت گردی در فصل هزار رنگ اشاره خواهیم کرد.
برای روزهای کوتاه‌تر برنامه ریزی کنیم.
روزها در پاییز به‌طور محسوسی کوتاه‌تر و شب‌ها طولانی‌تر می‌شوند. این مسئله بر زمان حرکت و بازگشت ما تاثیر می‌گذارد. هنگام برنامه‌ریزی برای یک صعود پاییزی، باید زمان دقیق غروب خورشید را بدانیم و ساعتی را برای بازگشت (در برنامه های یک روزه) تعیین کنیم که به تاریکی شب برنخوریم.
بنابراین در این فصل بهتر است زودتر از تابستان صعود را آغاز کنیم و همیشه چراغ پیشانی(هدلامپ) همراه داشته باشیم، حتی برای مسیرهای کوتاه. زیرا تجربه نشان داده که در بسیاری از مواقع نمی توانیم بر اساس زمان بندی از پیش تعیین شده برنامه را به پایان برسانیم.
مسیرمان را طوری برنامه‌ریزی کنیم که پیش از غروب به پایان برسد. باور کنید، هیچ چیز بدتر از تند رفتن و یا دویدن در کوهستان برای جبران زمان های از دست رفته و رو به رو نشدن با تاریکی نیست.
پیش بینی آب و هوا را بررسی کنیم.
همه می دانیم که هوای پاییز مانند بهار بسیار متغیر است و می تواند به سرعت از یک هوای آفتابی به هوایی پربارش تبدیل شود. همچنین در پاییز غیرمعمول نیست که مرز بارش برف به زیر 3000 متر نیز برسد (به ویژه در اواخر فصل). پس خوب است پیش از صعود شرایط آب و هوایی منطقه را بررسی کنیم (و چه بهتر که از چند منبع برای این کار استفاده کنیم) سپس بر اساس نتایج به دست آمده برنامه ریزی کنیم.
شرایط مسیر را در نظر داشته باشیم.
برگ‌های پاییزی (به ویژه در مناطق جنگلی) زیبایی مسیر را دوچندان می‌کنند، اما می‌توانند خطرناک هم باشند. برگ‌های خشک سنگ‌ها، ریشه‌ها و موانع دیگر را پنهان کنند و اگر دقت کافی نداشته باشیم، ممکن است پای مان پیچ بخورد! همچنین در صورت خیس بودن می توانند لغزنده باشند، پس در چنین مسیرهایی حتما از باتوم کوهنوردی استفاده کنیم. اما نکته مهم پوشیده شدن پاکوب با برگ هاست، احتمالا همه می دانیم که گم کردن راه به چه معناست!
نکته مهم دیگر مه آلود بودن هوا و سیلابی بودن رودها و نهرهاست. از آنجا که بیشتر مناطق کشور ما اقلیم خشک دارند و در سال های گذشته دچار کم بارشی بودند، با یک باران نه چندان زیاد هم ممکن است سیل بیاید. پس اگر مسیر صعودمان در دره هاست، باید حواس مان را بیشتر جمع کنیم. بی توجهی به هر دو این موارد می تواند ما را دچار مشکل کنند.
پس لازم است برای کوهنوردی در پاییز حتما از دستگاه GPS و یا نرم افزارهای مسیریاب استفاده کنیم. فراموش نکنیم که در تمام فصل ها همراه داشتن قطب نما و نقشه کاغذی ضروری است.
لباس مناسب فصل بپوشیم.
پاییز نه‌تنها روزهای کوتاه‌تر، بلکه دمای سردتری هم دارد. در کوه این موضوع لزوما بد نیست، اما باید برای دمای پایین آماده باشیم. به‌ویژه در ارتفاعات بالاتر ممکن است هوای یخبندان حاکم باشد. همان طور که گفته شد، پاییز به هوای غیرقابل پیش‌بینی مشهور است. پس در پوشش و لباس مان دقت کافی داشته باشیم. بهتر است با یک لایه زیرینِ رطوبت‌گیر – تنفس پذیر شروع کنیم تا عرق را از پوست مان دور نگه دارد، یک لایه پلار برای گرما بپوشیم و یک لایه ضدآب (گورتکس) برای بارش‌های ناگهانی (یا حتی برف) همراه داشته باشیم.
در هوای خنک هم هیداته بمانیم.
حتی در هوای خنک، آب رسانی به بدن به اندازه تابستان اهمیت دارد. شاید در هوای پاییزی تشنگی کمتری حس کنیم، اما بدن ما همچنان به آب نیاز دارد.
فراموش نکنیم آب به اندازه کافی همراه داشته باشیم. برای مسیرهای طولانی‌تر پاییزی، یک فلاسک با نوشیدنی گرم و یا یک اجاق گازی برای درست کردن یک چای یا دمنوش مطبوع به همراه داشته باشیم. این نه تنها آرامش‌بخش است بلکه به هیدراته ماندن ما نیز کمک می‌کند. میان‌وعده‌هایی مانند پرتقال و یا دیگر مرکبات در این فصل بسیار کارساز است، زیرا هم جذاب و خوش خوراک و هم هیدراته‌کننده هستند.
در کوهپیما بخوانید: کوهنوردی در مه
تجهیزات را در کیسه های ضدآب بگذاریم.
در پاییز اغلب به کوله‌پشتی کمی بزرگ‌تر نیاز داریم، زیرا باید لباس و تجهیزات بیشتری ببریم. برای این که محتویات کوله در باران خیس نشود، استفاده از کاور ضدباران که در صورت نیاز روی کوله کشیده می‌شود، کارآمد است. همچنین شاید لازم باشد تجهیزات و خوراکی های مان را در کیسه‌های ضدآب بگذاریم تا از نم و رطوبت در امان بمانند. یک کیسه کوچک فریزر در جیب بالایی کوله نیز می تواند در مواقع اضطراری از خیس شدن و خراب شدن دستگاه‌های الکترونیکی جلوگیری کند.
مراقب خرس‌ها باشیم.
اگر در منطقه ای کوهنوردی می کنیم که ممکن است خرس داشته باشد هوشیار بودن غیرقابل مذاکره است زیرا در پاییز خرس‌ها برای زمستان چربی ذخیره می‌کنند و ممکن است بیشتر با آن ها برخورد کنیم. کمی سروصدا (نه آنقد که باعث مزاحت برای دیگران – چه جانوران و چه انسان ها – شود) برای آگاه کردن خرس ها از حضورمان بد نیست. از سوی دیگر بهترین روش در فصل پاییز صعود گروهی است زیرا خرس‌ها کمتر به گروه‌های چند نفره نزدیک می‌شوند.
مراقب برف و یخ در ارتفاعات باشیم.
نکته مهم دیگر در کوهنوردی پاییزی، احتمال وجود برف و یخ در ارتفاعات است. به همین دلیل باید تجهیزات لازم برای چنین شرایطی همراه داشته باشیم. جای گفتن نیست که منظور از تجهیزات لازم: کفش مناسب فصل و کرامپون است. اما…..چه تجهیزات مناسب داشته و چه نداشته باشیم احتیاط و حواس شش دانگ لازم است!
پتوی نجات را فراموش نکنیم.
یکی از کاربردی‌ترین توصیه‌های همیشگی در هوای غیرقابل پیش‌بینی پاییز این است که همیشه یک پتوی نجات همراه داشته باشیم (هرچند همراه داشتن آن در فصل گرم سال نیز ضروری است).
هوای پاییز می‌تواند به سرعت تغییر کند و اگر به هر دلیلی در راه بمانیم و ناچار به بیواک شویم، این وسیله مهم می تواند جان ما را نجات دهد و از سرما در امان نگه دارد.
کوهنوردی در پاییز: آمادگی برای زمستان است.
کوهنوردی در پاییز می تواند آمادگی بدنی و ذهنی برای کسانی که به ورزش‌های زمستانی علاقه مندند را بیشتر کند. همچنین کمک می‌کند به دماهای پایین‌تر و شرایط متغیر مسیر عادت کنند. از سوی دیگر زمان خوبی برای امتحان تجهیزات جدید در محیطی کمتر سختگیرانه، پیش از فصل برفی است.
چگونه بهترین عکس‌های پاییزی را ثبت کنیم.
پاییز رؤیای هر عکاسی است، با رنگ‌های زنده و هوای تازه. چه بخواهیم برگ‌های طلایی را ثبت کنیم و چه درختان بلند و عریان را، زمان و نور همه‌چیز است.
بهترین زمان برای عکاسی «ساعت طلایی (اوایل صبح یا اواخر بعدازظهر)» است. زمانی که نور نرم‌تر است و رنگ‌های زیبای پاییز را بهتر نشان می‌دهد. به انعکاس‌ها در دریاچه‌ها یا جویبارها توجه کنیم و فراموش نکنیم یک کوهنورد را برای مقیاس در کادر داشته باشیم (شاید لازم باشد از خودمان با تایمر عکس بگیریم).
همچنین روی جزئیات تمرکز کنیم: برگ‌ها، سنگ‌های پوشیده از خزه و صبح‌های مه‌آلود همه می‌توانند عکس‌های خیره‌کننده‌ای در کوهنوردی پاییزی بسازند.
تجهیزات لازم برای کوهنوردی در پاییز
هوای متغیر پاییز نیازمند آمادگی مناسب است. تجهیزات ضروری شامل پوشش لایه‌ای، کفش ضدآب، وسایل ایمنی و کوله‌پشتی مناسب است تا راحتی و امنیت ما در مسیر حفظ شود. در برنامه های پاییزی وسایل زیر را همراه ببریم:
لباس مناسب برای کوهنورد در پاییز
سیستم سه لایه برای پیاده‌روی پاییزی ضروری است:
لایه پایه (Base Layer): پارچه‌های مصنوعی یا پشم مرینوس که رطوبت را از پوست دور می‌کنند و حتی در حالت خیس هم گرما را حفظ می‌کنند (تنفس پذیر هستند).
لایه میانی (Mid Layer): فلیس یا پلار و یا ژاکت‌های پشمی برای گرما و امکان تنظیم راحت دما.
لایه بیرونی (Outer Shell): پوشش ضدباد و ضدآب (گورتکس) و در عین حال تنفس‌پذیر، مانند یک ژاکت کوهنوردی با دوخت‌های آب‌بندی‌شده.
به یاد داشته باشیم که صبح‌های پاییزی اغلب سرد هستند اما تا ظهر گرم تر می‌شوند، پس داشتن گزینه برای تنظیم لایه‌ها اهمیت دارد.
پوشش های دیگر:
- کلاه گرم، دستکش و جوراب مناسب.
- گتر
- عینک آفتابی.
کفش مناسب فصل پاییز بپوشیم.
مسیرهای پاییزی با رطوبت بیشتر و گل آلود بودن، برگ‌های افتاده و مسیرهای غیرقابل پیش‌بینی، نیازمند کفش‌هایی با ویژگی‌های خاص هستند:
- ضدآب با غشا Gore-Tex یا مشابه برای خشک نگه داشتن پا.
- دارای زیره چسبنده برای مسیرهای لغزنده و گل‌آلود.
- دارای ساق بلند برای محافظت از مچ پا و جلوگیری از ورود آب و گل و لای به داخل کفش.
- جوراب‌های گرم و بالشتک‌دار (ترجیحا ترکیبی از پشم داشته باشند).
تجهیزات ایمنی برای کوهنورد در فصل پاییز
پاییز نیازمند احتیاط‌های بیشتری است پس بهتر است حتما وسایل زیر را به همراه داشته باشیم.
- ابزار ناوبری: دستگاه GPS و یا نرم افزار مسیریاب. نقشه و قطب‌نما به‌عنوان پشتیبان مسیریابی.
- کیت کمک‌های اولیه.
- موبایل شارژ شده.
- چراغ پیشانی(هدلامپ) و چراغ قوه با باتری اضافه.
- لباس‌های روشن که دیدی بهتر و یا عناصر بازتابنده دارند.
در کوهپیما بخوانید: راهنمای کوهنوردی در زمستان
تجهیزات خواب مناسب فصل پاییز
اگر قصد شب مانی در کوهنوردی پاییزی خود را داریم باید کیسه خواب مناسب دمای صفر درجه یا پایین تر، زیرانداز عایق و چادر چهارفصل را حتما همراه داشته باشیم.
