کوهنوردی زمستانی، تجربهای فراموشنشدنی اما چالشبرانگیز است. زیبایی منحصربهفرد طبیعت پوشیده از برف و یخ، بسیاری را به سمت قلهها میکشاند. اما این زیبایی، با خطراتی همچون سرما، بهمن، و شرایط آب و هوایی متغیر همراه است. برای لذت بردن از این ورزش و بازگشت سالم، داشتن دانش و تجهیزات مناسب امری ضروری است.
می دانیم که بدن در مواجهه با سرما انرژی زیادی مصرف میکند، پس اگر به درستی از خود محافظت نکنیم، خطر هیپوترمی یا کاهش شدید دمای بدن وجود دارد. انتخاب لباس مناسب، تغذیه کافی و مدیریت فعالیت بدنی، از جمله مواردی هستند که به ما کمک میکنند تا در طول صعود گرم بمانیم.
ایمنی نیز در کوهنوردی زمستانی از اهمیت ویژهای برخوردار است. شناخت خطرات بهمن، آمادگی برای امداد و نجات، و داشتن تجهیزات ایمنی مناسب، از جمله نکاتی هستند که باید پیش از کوهنوردی در زمستان در نظر داشته باشیم.

گرم ماندن در کوهنوردی زمستانی
متاسفانه سرمازدگی و هیپوترمی در صعودهای زمستانی بسیار اتفاق می افتد. رعایت نکات زیر ما را از این دو آسیب خطرناک در امان نگه می دارد:
1. بدن وقتی سرد می شود برای حفظ دمای ارگان های مهم داخلی، گردش خون را به اندامهای دور از قلب (دستها و پاها) کم میکند. بنابراین اگر سر و بخش میانی بدن گرم باشد، خون گرم بیشتری به دستها و پاهای ما میرسد. اما اگر سرد باشند، مهم نیست چه دستکشها و جوراب هایی پوشیده باشیم، اندام حرکتی ما به راحتی گرم نمی شوند. پس گرم نگه داشتن تنه، بهترین راه برای گرم نگه داشتن دستها و پاهاست.
2. حرکت کردن بهترین راه برای حفظ دمای بدن در سرماست. حتی اگر ناچار شدیم متوقف شویم، می توانیم در جا حرکت کنیم.
3. در حین فعالیت، بدن ما انرژی می سوزاند و با تنفس و تعریق، آب از دست میدهد. جبران این کمبودها ضروری است. زیرا اولین اندام بدن که تحت تأثیر کمبود انرژی یا آب قرار میگیرد، مغز است و ما برای تصمیمگیری درست در کوهستان و به ویژه کوهنوردی در زمستان، به قضاوت درست مغز نیاز داریم. پس به اندازه کافی غذا بخوریم و آب بنوشیم.
4. در زمستان و سرما استراحتها بیشتر از 10 دقیقه نباشد. توقف طولانیتر میتواند باعث سرد شدن بدن شود. به نظر می رسد، تعادل مناسبی بین 60 تا 100 دقیقه پیادهروی و سپس 10 دقیقه استراحت وجود دارد. خوب است ما هم به آن پای بند باشیم.
5. پوشیدن یک لایه اضافی هنگام استراحت را فراموش نکنیم. این کار ما را از سرمازدگی و هیپوترمی در امان نگه می دارد.
6. شرایط را پیش بینی کنیم و منتظر موقعیت های اضطراری و بحرانی نباشیم. از دستورات ایمنی غافل نشویم و به محض احساس ناراحتی، به دنبال پناهگاه باشیم. متأسفانه بسیاری از کوهنوردان به دلیل غفلت از نشانه های اولیه هیپوترمی جان خود را از دست می دهند.
7. اگر احساس کردیم بیش از حد گرم شدهایم، حتما یک لایه از لباسها را درآوریم تا عرق نکنیم. لباسهای عرقکرده باعث کاهش دمای بدن میشوند.
8. خریدن یک جفت دستکش خوب و شاید گران به در امان ماندن از سرمازدگی می ارزد. همچنین پوشیدن یک دستکش نازک به عنوان آستر ضروری است.
9. همراه داشتن دستکش، جوراب و کلاه زمستانی اضافی بسیار مهم است. زیرا در صورت خیس شدن شان، می توانیم با عوض کردن آن ها از سرمازدگی جلوگیری کنیم.
10. به همراه بردن یک فلاسک با عایق مناسب برای نوشیدنی های گرم ضروری است. هیچ چیز مانند یک نوشیدنی گرم در سرما، انرژی زا و لذتبخش نیست.
11. کشیدن یک اسکارف (دستمال سر) بر روی صورت و تنفس از پشت آن در هوای سرد، به ویژه هنگامی که باد می وزد، هوای گرم بازدم را به سمت داخل برگرداند و از سرد شدن بینی و دهان جلوگیری کند.
12. استفاده از عینک اسکی (ضد مه) در کوهنوردی زمستانی بسیار مهم است. این عینکها علاوه بر محافظت از چشمها، به گرم نگه داشتن صورت نیز کمک میکنند.
13. لباسهای ضدآب بیشتر از آن که از نفوذ آب جلوگیری کنند، ما را از نفوذ باد در امان نگه می دارند. به یاد داشته باشیم که افزایش سرعت باد، تأثیر بیشتری بر احساس سرما دارد تا کاهش دما.

پیشنهاد سایت: روش های گام برداری در برف
ایمنی در صعودهای زمستانی
نکته بسیار مهم در کوهنوردی، به ویژه در صعود های زمستانی، برنامهریزی و اطلاع دادن آن به خانواده و یا کسی است که به او اعتماد داریم.
مهمترین اطلاعاتی که باید به معتمد خود بگوییم این موارد است:
- از کدام نقطه کوهنوردی خود را شروع می کنیم (و اگر پایانش متفاوت است، کجا خواهد بود).
- چه مسیری را طی خواهیم کرد و مقصد ما کجاست.
- ساعت آغاز و زمان احتمالی پایان برنامه.
دیگر نکات ایمنی در کوهنوردی زمستانی عبارتند از:
1. در شرایطی که کولاک دید را مختل میکند، تشخیص موقعیت بسیار دشوار میشود. همچنین برف سنگین میتواند مسیر را بپوشاند و دیدن علائم مسیر و دیگر نقاط عطف را دشوار کند. برای جهتیابی در چنین شرایطی، همراه داشتن نقشه و قطب نما بسیار مفید است. این ابزارها به باتری یا سیگنال نیاز ندارند و در شرایط اضطراری، همیشه میتوانیم به آنها اعتماد کنیم. البته باید با نحوه استفاده از آنها آشنا باشیم.
2. دقت کنیم شارژ موبایل مان پر باشد. زیرا در مواقع اورژانسی حتی بدون سیم کارت هم می توانیم با امداد و نجات کوهستان (شماره 112) تماس بگیریم.
3. در زمستان از رو یا پایین شیبهای تند، به ویژه در صورت مشاهده آثار بهمن در اطراف خود، عبور نکنیم.
4. گذراندن دوره بهمن شناسی، یادگیری شیوه های نجات و همچنین آموزش استفاده از تجهیزات بهمن مانند بیل، کاوشگر بهمن (Beeping Avalanche Transceiver) و میله ردیابی برای هر کوهنوردی لازم و بسیار کارآمد است.
5. حتی در زمستان، باید عینک آفتابی به همراه داشته باشیم، زیرا انعکاس نور خورشید از برف میتواند بسیار شدید و خطرناک باشد و باعث برف کوری شود.
6. استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF بالا را فراموش نکینم، زیرا اشعههای فرابنفش منعکس شده از برف بسیار شدید و قوی هستند.
7. ممکن است پیمودن مسیرهای کوهنوردی مورد علاقه ما در زمستان زمان بیشتری ببرد. برف عمیق، یخ لغزنده و دیگر موانع میتوانند زمان برنامه را افزایش دهند. بنابراین زمان را به درستی مدیریت کنیم.
8. شرایط آب و هوا در کوهستان به سرعت تغییر میکند. این یعنی ممکن است پیش بینی های هواشناسی تغییر کند. بنابراین لازم است سایت های هواشناسی را مدام (هر دو، سه ساعت یک بار) بررسی کنیم.
9. اگر می خواهیم در جایی که خطر ریزش بهمن هست، کوهنوردی کنیم، حتما درباره آن اطلاعات به دست بیاوریم. شیبهای تند، ناپایداری برف، شرایط آب و هوایی و عوامل انسانی همگی در خطر ریزش بهمن نقش دارند. صعود زمستانی خود را با توجه به پیشبینی بهمن برنامهریزی کنیم.

همچنین هنگام کوهنوردی زمستانی به یاد داشته باشیم:
1. باتریهای تلفن هوشمند، GPS و سایر دستگاهها در دمای زیر صفر سریعتر تخلیه میشوند. برای احتیاط، باتریهای اضافی و یا یک پاور بانک همراه داشته باشیم.
2. برف کوبی از دشوارترین کارهای کوهنوردی در زمستان است. بهتر است این کار را نوبتی انجام دهیم تا همه فرصت استراحت کافی داشته باشند.
3. اهمیت برآورد زمان پیمایش در زمستان بسیار بیشتر از فصل های گرم سال است.
4. تجهیزات مناسب و کافی برای کوهنوردی در زمستان همراه داشته باشیم.
(کفش زمستانی، لباس گرم و ضدآب، میکرواسپایک، کرامپون و تبر یخ مهمترین ابزار و وسایل ویژه کوهنوردی در زمستان هستند.)
5. خوراکی ها و نوشیدنی های خود را به گونه ای بسته بندی کنیم که یخ نزنند.
6. مخزن آب خود را به گونه ای عایق بندی کنیم که یخ نزند. ممکن است حمل کمل بک و بطریهای آب عایق دار وزن کوله پشتی را سنگینتر کند، اما یخ زدن آنها زمان بیشتر طول میکشد.
7. درباره سرمازدگی و هیپوترمی اطلاعات کافی داشته باشیم.
8. اصل «اثری از خود به جا نگذاریم» و قواعد آن را رعایت کنیم.
در کوهنوردی زمستانی اگر گم شدیم چه کاری باید انجام دهیم؟
اگر متوجه شدیم که از مسیر خارج شدهایم، کارهای زیر را انجام دهیم:
- آرامش خود را حفظ کنیم: وحشت میتواند قضاوت را مختل کند و منجر به تصمیمات اشتباه شود. نفس عمیقی بکشیم و وضعیت را ارزیابی کنیم.
- انرژی خود را حفظ کنیم: از فعالیتهای غیر ضروری بپرهیزیم. مکانی برای پناه گرفتن پیدا کنیم تا گرمای بدن خود را حفظ کنیم.
- وضعیت خود را ارزیابی کنیم: موقعیت، شرایط آب و هوایی و منابع موجود را بررسی کنیم.
- در جای خود بمانیم: در بیشتر موارد، ماندن در جای خود و انتظار کمک بهترین کار است. حرکت کردن میتواند انرژی را هدر دهد و یافتن ما را برای امدادگران دشوارتر کند.
- پناهگاه بسازیم: اگر ناچار به شب مانی شدیم، با استفاده از مواد طبیعی مانند برف یا شاخهها، پناهگاه بسازیم.
- برای درخواست کمک علامت بدهیم: از سوت، آینه یا چراغ قوه برای درخواست کمک استفاده کنیم. با توجه به دستور العمل های ایمنی و محیط زیستی برای جلب توجه آتش روشن کنیم.
- گرمای خود را حفظ کنیم: با لباسهای گرم خود را بپوشانیم. اگر خیس شدیم، به سرعت لباسهای مان را عوض کنیم.
- هیدراته بمانیم: به طور منظم آب بنوشیم، حتی اگر احساس تشنگی نمیکنیم.
- به طور منظم غذا بخوریم: برای حفظ دمای بدن، خوراکی های پر انرژی مصرف کنیم (به همین دلیل داشتن غذای اضافی مهم است).
- از تلفن خود به درستی استفاده کنیم: فقط برای کمک تماس بگیریم. برای جلوگیری از خالی شدن باطری فقط در مواقع اضطراری از آن استفاده کنیم.