ایمنی در برابر رعد و برق در کوهنوردی

رعد و برق یکی از بزرگترین و زیباترین خطرات طبیعت است، به ویژه هنگام کوهنوردی. در فعالیت های دیگر در طبیعت، از جمله پیاده روی، دوچرخه سواری،کمپینگ و ورزش های آبی نیز این خطر وجود دارد. دلیل این است که هیچ مکانی در طبیعت از رعد و برق در امان نیست. با این حال، با برنامه ریزی و آمادگی مناسب، می توانیم آسیب پذیری در برابر رعد و برق را به طور قابل توجهی کاهش دهیم.

«تنها 10٪ از کسانی که صاعقه به آن ها می زند، کشته می شوند، اما 70٪ از بازماندگان از آسیب های آن تا پایان عمر رنج می برند.»

با توجه به آمار بالا ضروری به نظر می رسد علاوه بر آشنایی با چگونگی پیدایش رعد و برق و شرایط طبیعی و محیطی، درباره آمادگی هنگام روبرویی با آن و احتمال برخوردش اطلاعاتی داشته باشیم. در این مقاله سعی شده نکات مهم خطرات رعد و برق در کوهستان و راه های ایمن ماندن از آن ارائه و یادآوری شود.

ایمنی در برابر رعد وبرق

برنامه ریزی برای هوای طوفانی

طوفان های رعد و برق بیشتر در ساعات بعد از ظهر و عصر، پس از گرم شدن سطح زیرین جو رخ می دهد. همچنین ترکیب گرمایش خورشیدی و بلند شدن اوروگرافیک (پدیده ای که در آن توده های هوای مرطوب در برخورد با کوه ها بالا رفته، سرد می شوند و با تشکیل ابر، می بارند) اغلب منجر به ایجاد طوفان در نیمروز تا اوایل بعد از ظهر در رشته کوه ها می شود.

گاهی اوقات، طوفان های رعد و برق می توانند در طول شب یا پیش از نیمروز نیز ایجاد شوند. این شرایط طوفان «خارج از ساعت» بیشتر زمانی اتفاق می افتد که سطوح بالایی از رطوبت و ناپایداری وجود داشته باشد و یا زمانی که فرورفتگی های  کم فشار (بخش هایی که گرما و سبکی هوا باعث فشار کم می شود) در هوا کم  یا امواج کوتاه نزدیک شوند. معمولا سازمان ها و سایت های هواشناسی این تغییرات را پیش از وقوع اعلام می کنند. پس ما می توانیم هنگام برنامه ریزی صعود، با بررسی پیش بینی آب و هوای منطقه، خود را برای یک کوهنوردی ایمن آماده کنیم.

همچنین اگر طوفان رعد و برق پیش ‌بینی شده است، می توانیم برنامه خود را به منطقه دیگری تغییر دهیم یا در برنامه‌ریزی، ساعت شروع را زودتر در نظر بگیریم تا پیش از آغاز طوفان و رعد و برق، از ارتفاعات پایین آمده باشیم.

بسیاری از ما متخصص هواشناسی نیستیم، اما زمان زیادی را در کوه‌ ها می ‌گذرانیم. شاید کمی آشنایی با ابرها به ما کمک کند تا در صعودهایمان ایمن بمانیم. بنابراین حتی اگر طوفان رعد و برق پیش‌ بینی نشده باشد، باید مراقب آن ابرهای کومولونیمبوس در حال توسعه باشیم، به‌ ویژه در بعد از ظهرهای گرم تابستان!

به یاد داشته باشیم که لباس و تجهیزات خود را بر اساس هوایی که انتظار می رود همراه ببریم تا در صورت ناپایداری هوا و وجود آذرخش و تندر بتوانیم خود را در امان نگه داریم.

هنگام رعد و برق چه کنیم؟

نخستین کار این است که فاصله خود از طوفان رعد و برق را با اندازه‌گیری زمان بین دیدن درخشش آذرخش و شنیدن صدای تندر در دور دست، تخمین بزنیم. طول این فاصله زمانی بر حسب ثانیه را می‌توان بر سه تقسیم کنیم تا فاصله تقریبی بر حسب کیلومتر به دست آید. مثلا اگر 6 ثانیه بین برق با رعد فاصله باشد طوفان نزدیک به 2 کیلومتر از ما فاصله دارد. این زمان ‌بندی برای ارزیابی این که آیا طوفان به ما نزدیک می ‌شود یا دور، سودمند است.

باید بدانیم، رعد و برق می‌تواند تا 14 کیلومتر دورتر از طوفان رخ دهد. علاوه بر این، در روزهایی که باد می وزد ممکن است صدای تندر شنیده نشود، پس باید مراقب درخشش نور آن باشیم.

مکان های امن در رعد و برق

نکات ایمنی در کوهستان، هنگام رعد و برق:

  • چنانچه هوا طوفانی شد و یا رعد و برق زد باید به سرعت ارتفاع کم کنیم.

           رعد و برق کوتاه‌ ترین مسیر را به زمین طی می‌کند، بنابراین باید از قله، آبپخشان به مناطق کم ارتفاع          

           تر بیاییم.

  • اگر در نزدیکی جان پناه یا پناهگاه هستیم، به سرعت در آن پناه بگیریم.
  • گذشته از این که در کجای طبیعت هستیم، باید بدانیم هنگام آذرخش جایی امن نیست.

           برای کاهش احتمال برخورد، باید خود را به کوچکترین اندازه ای که می توانیم تبدیل کنیم! بهترین     

           گزینه این است که لباس اضافی و ضد آب بپوشیم، به پایین‌ترین نقطه ممکن بیاییم، روی کوله پشتی  

           خود نشسته و زانوهایمان را در شکم جمع کنیم (چمباتمه بزنیم). دست ها را روی گوش بگذاریم و

           دهانمان را باز کنیم.

  • وسایل فلزی مانند باتوم ها، میله‌ ها، تبریخ، کرامپون ‌ها و دیگر سخت‌ افزارهای فلزی کوهنوردی را تا زمانی که طوفان رد شود، دور از خود بگذاریم.
  • وسایل الکتریکی را خاموش کرده و از خود دور کنیم.
  • تلفن همراه خود را در وضعیت پرواز گذاشته یا خاموش کرده (خاموش کردن ترجیح دارد) و از خود دور کنیم.
  • اگر هر یک از تجهیزات ما «وزوز» می‌کند، فورا از آن دور شویم.
  • یکی از ویژگی های دیگر انتشار بار الکتریکی به تجهیزات، آتش سنت المو (Elmos fire) است. در این پدیده در نوک اجسام بلند و نوک تیز درخشش نور آبی یا بنفش دیده می شود، که نشان دهنده نزدیک بودن آذرخش است.
  • پناه گرفتن زیر سنگ های معلق و درون غارها خطرناک است زیرا رعد و برق میان شکاف صخره ها و زمین نفوذ کرده و باعث ریزش سنگ ها می شود.
  • از آنجا که درختان به دلیل بلندی شان هدف خوبی برای صاعقه هستند، پناه گرفتن زیر آن ها اشتباه است.
  • اگر با یک گروه هستیم، باید از هم دور شویم؛ این کار هم احتمال خطر را کم می کند و هم اگر اتفاق ناگواری برای یکی از اعضا رخ داد دیگران می توانند به فرد آسیب دیده کمک کنند.
  • از مسیرهای مجهز به کابل ‌ها و نردبان‌ های فلزی دور و یا به سرعت از آن ‌ها خارج شویم.
  • بهتر است از مناطق مرطوب و باتلاقی دوری کنیم زیرا آب الکتریسته را هدایت می‌کند (آب رساناست).
ایمنی در رعد و برق کوهستان

رعد و برق در کوهستان را جدی بگیریم

شاید بتوان با باد و باران و حتی سرما و یخ در کوهنوردی با کمک تجهیزات کنار آمد، اما گرفتار شدن در طوفان رعد و برق در کوهستان بسیار ترسناک و خطرآفرین است. این ترس دلایل خوبی دارد:

  • خطر برخورد صاعقه در کوه بیشتر از زمین های هموار است.
  • آذرخش به دلیل ناپایداری هوا پدید می آید. پس علاوه بر خود صاعقه، خطر طوفان هم وجود دارد.
  • در امان ماندن از رعد و برق در کوهستان دشوارتر از زمین های هموار است، زیرا راه های فرار محدودتر و شرایط زمین چالش برانگیزتر است.
  • صاعقه می تواند خطرهای دیگری مانند: سیل، ریزش سنگ و سقوط درختان را نیز به همراه داشته باشد.
  • می توانیم هنگام رعد و برق از گستره‌های برف و یخ به عنوان پناهگاه استفاده کنیم.
  • هنگام آذرخش از گله ‌های حیوانات یا گروه ‌های انسانی دور شویم.
  • پیش از کوهنوردی اصول کمک‌ های اولیه را بیاموزیم.
  • حتی اگر صاعقه مستقیما به ما برخورد نکند، موج شوک آن می ‌تواند باعث آسیب شود. همیشه ایمنی خود را در اولویت قرار دهیم و برای شرایط آب و هوایی غیرمنتظره آماده باشیم.
  • حضور در گروه، امکان کمک ‌های متقابل و واکنش سریع‌ تر را فراهم می‌کند.
  • به علائم طبیعی توجه کنیم. تغییرات ناگهانی در فشار هوا، باد شدید و روشن شدن آسمان پیش از رعد و برق می‌ تواند نشانه ‌ای از نزدیک شدن طوفان باشد.
  • قانون 30-30 را به یاد داشته باشیم.

         30 ثانیه: اگر فاصله بین دیدن نور صاعقه و شنیدن صدای رعد کمتر از 30 ثانیه باشد، به این معنی است           

که طوفان در فاصله کمتر از 10 کیلومتری ماست و باید به دنبال پناهگاه باشیم.

        30 دقیقه: پس از آخرین رعد و برق، حداقل 30 دقیقه در پناهگاه یا جایی که بودیم بمانیم.

نشانه های نزدیک شدن صاعقه

علائم زیر نشان دهنده نزدیک شدن رعد و برق است:

  • سوزش و مورمور شدن پوست در قسمت هایی از بدن که در معرض هوا قرار دارند.
  • سیخ شدن مو.
  • شنیدن صدای وزوز یا صداهای ضعیف از اجسام فلزی.
  • آتش سنت المو ( دیدن نور آبی یا بنفش در نوک اجسام فلزی)
علائم صاعقه

شیوه های برخورد و آسیب صاعقه

رعد و برق به سه روش  به ما آسیب می زند:

  • جریان زمین:

 این شایع ‌ترین علت مرگ و میر ناشی از رعد و برق است و حدود نیمی از کل مرگ و میر را تشکیل می‌دهد. هنگامی که رعد و برق به یک جسم برخورد می‌کند، می‌تواند جریان ایجاد کند که از طریق زمین پخش می‌ شود. اگر کسی در منطقه صاعقه زده ایستاده باشد، این جریان می ‌تواند از بدنش عبور کند و باعث آسیب جدی یا مرگ او شود. برای به حداقل رساندن خطر جریان زمین، باید پاهای خود را نزدیک به هم نگه داشته و از دراز کشیدن روی زمین خودداری کنیم.

  • برخورد جانبی:

 زمانی اتفاق می‌ افتد که رعد و برق به یک جسم بلند برخورد کند و سپس به  چیزی یا شخصی نزدیک به عنوان یک برخورد باقیمانده بپرد (کمانه کند). به همین دلیل، مهم است در هنگام رعد و برق از ایستادن در نزدیکی درختان بلند، ساختمان ‌ها یا سایر سازه‌ ها خودداری کنیم.

  • برخورد تماسی:

زمانی رخ می ‌دهد که با یک جسم رسانای الکتریکی که توسط رعد و برق زده شده است تماس داشته باشیم و الکتریسیته به ما منتقل شود. برای جلوگیری از برخورد تماسی، از اجسام فلزی مانند میله‌ های چادر، باتوم و دیگر ابزار فلزی دور بمانیم.

دلایل مرگ ناشی از صاعقه

اگر اتفاق ناگواری رخ داد

بی درنگ CPR را روی همراهی که نبض یا تنفس ندارد انجام دهیم و بلافاصله با  امداد کوهستان و هلال احمر تماس گرفته و درخواست کمک کنیم.

همچنین برای کسی  که صاعقه زده شده و در ظاهر حالش خوب است هم باید فورا درخواست کمک کنیم. شخصی که تحت تأثیر بار الکتریکی قرار گرفته است باید تحت بررسی پزشکی قرار گیرد و در معرض خطر تلقی شود، زیرا قلب به ریتم الکتریکی صحیح متکی است و ممکن است عوارض برخورد، بعد از حادثه ادامه داشته باشد.

خطرات رعد و برق در کوهستان:

  • برخورد مستقیم: برخورد مستقیم رعد و برق به بدن می‌تواند باعث سوختگی شدید، ایست قلبی و مرگ شود.
  • گام‌های ولتاژ: جریان الکتریکی می‌تواند از طریق زمین به بدن منتقل شود و باعث برق گرفتگی شود.
  • اثر گرمایی: حرارت بالای رعد و برق می‌تواند باعث آتش‌سوزی در پوشش گیاهی شود.

نشانه‌های نزدیک شدن طوفان:

  • تغییر رنگ آسمان: تیره شدن آسمان و دیده شدن ابرهای کومولونیمبوس و تیره.
  • افزایش باد: وزش باد شدید و ناگهانی.
  • شنیدن صدای رعد: نزدیک شدن صدای رعد به معنای نزدیک شدن طوفان است.
  • مشاهده صاعقه: دیدن صاعقه نشان ‌دهنده شروع طوفان است.

در پایان خوب است بدانیم، خطر رعد و برق زمانی کاهش می‌یابد که آسمان به طور یکنواخت توسط ابرهای خاکستری باران‌ دار پوشیده شده باشد و یا آسمان به وضوح بدون ابر باشد.

5/5 - (1 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *