غذا خشک کوهنوردی به طور خاص برای رفع نیازهای تغذیه‌ای کوهنوردان و طبیعت‌گردان در شرایط سخت و دشوار تهیه می شود. این غذاها با توجه به وزن کم، حجم کوچک و ماندگاری بالا، امکان حمل و نگهداری آسان را فراهم می‌کنند و در عین حال، انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کنند.
انواع مختلفی از غذاهای آماده کوهنوردی در بازار موجود است که شامل غذاهای خشک، غذاهای کنسروی، غذاهای خشک انجمادی و غذاهای پودری می‌شود. هر کدام از این نوع غذاها مزایا و معایب خود را دارند. برای مثال، غذاهای خشک وزن کمی دارند و فضای کمی را اشغال می‌کنند، اما برای آماده شدن نیاز به آب دارند. غذاهای کنسروی ماندگاری بالایی دارند، اما سنگین هستند. غذاهای خشک انجمادی طعم و کیفیت بهتری دارند، اما برای نگه داری آن ها نیاز به سرما و یخچال است. غذاهای پودری به راحتی آماده می‌شوند اما طعم شان شاید مورد پسند همه نباشد.
در این مقاله جزییات بیشتری از غذاهای خشک کوهنوردی را بررسی می کنیم.
انواع غذای خشک کوهنوردی
غذاهای خشک شده با جریان هوا
این گروه از غذاهای آماده وزن کمی دارند. همچنین ممکن است تازگی کمتری داشته باشند، زیرا برای حفظ مواد غذایی در برابر تغییرات دمایی، در تهیه آن ها از مواد اولیه فرآوری‌شده بیشتری استفاده می شود.
غذاهای خشک انجمادی
این خوراکی ها مواد مغذی و طعم را بهتر از غذاهای خشک شده با جریان هوا حفظ می‌کنند. از سوی دیگر این غذاها به زمان بیشتری برای بازجذب آب و گرم شدن، نیاز دارند. همچنین در مقایسه با غذاهای خشک شده با هوا، مواد اولیه فرآوری‌شده کمتری دارند، اما افزودنی‌ها برای بهبود طعم در این گروه نیز به کار می رود.
غذاهای کنسروی
این نوع غذاها در قوطی‌های فلزی بسته‌بندی می‌شوند و ماندگاری بالایی دارند. به دلیل نوع بسته بندی، وزن غذاهای کنسروی از انواع دیگر بیشتر است. همچنین به خاطر ماندگاری طولانی، ممکن است در آن ها از مواد نگهدارنده بیشتری استفاده شده باشد.
غذاهای آماده پودری
این غذاها به دلیل وزن کم، حجم کوچک و ماندگاری بالا، گزینه‌ای ایده‌آل برای کوهنوردان و طبیعت‌گردان در سفرهای طولانی و شرایط سخت هستند. همچنین آماده کردن آن ها راحت تر از انواع دیگر است. از سوی دیگر طعم شان ممکن است مانند دیگر غذاها نباشد.
نکته مهم
بی تردید انتخاب هرکدام از این غذاها به شرایط آب و هوایی، تجهیزات، سوخت و اندازه آبی که همراه می بریم نیز بستگی دارد.
در یک وعده غذایی ایده‌آل چه چیزی برای یک کوهنورد مهم است؟
در ابتدا باید بدانیم، وعده غذایی ایده‌آل برای کوهنوردی بسته به نوع صعودی که داریم، متفاوت خواهد بود، همان طور که یک کوهپیمایی یک روزه در اجرا با صعودی چند روزه تفاوت دارد.
در یک برنامه یک روزه، ممکن است بتوانیم غذاهای تازه با وزن بیشتر نیز ببریم، اما در یک صعود چند روزه، گِرم‌ها و ماندگاری اهمیت پیدا می کنند. به همین دلیل خوراکی کمتری با خود برده ایم و پیش آمده است که گاهی آنقدرگرسنه مانده ایم و تقریبا آماده بودیم داخل کیسه خوراکی خود را لیس بزنیم!
هنگامی که وعده غذایی برای کوهنوردی خود در نظر می‌گیریم، باید به موارد زیر توجه کنیم:
طعم و مزه
پیش آمده که تمام روز در مورد وعده غذایی خود خیال‌پردازی کرده ایم، پس مطمئن شویم که ارزشش را دارد!
بافت
اگر غذا در دهان ما حس ناخوشایندی داشته باشد، از آن لذت نخواهیم برد. بنابراین بهتر است وزن غذایی را تحمل کنیم که از آن لذت می بریم.
نیازهای انرژی
این مورد شاید مهمترین گزینه برای بررسی یک ماده غذایی در کوهنوردی باشد. پیش از آماده کردن غذاهایی که می بریم، بهتر است بدانیم بدن ما هنگام کوهنوردی به چه موادی نیاز دارد. سپس بر اساس آن وعده های مان را برنامه ریزی کنیم.
بیشتر ما در زندگی روزمره، مراقب میزان غذایی که می‌خوریم هستیم. در زندگی عادی ما، انرژی موردی نیاز برای یک بزرگسال حدود ۲۰۰۰ کالری (۸۷۰۰ کیلوژول) است. در روزهای کوهنوردی متوسط که حدود ۱۳ تا ۳۰ کیلومتر پیاده‌روی می‌کنم، این میزان به حدود ۴۰۰۰ کالری می رسد، با این حال در روزهای واقعا بزرگ و دشوار شاید تا ۸۰۰۰ کالری نیز بسوزانیم. دلیل این امر فعالیت بسیار شدید، کمبود مواد غذایی و از دست دادن اشتها در مسیر است. این به آن معناست که باید غذایی را حمل کنیم که پرکالری باشد. درچنین شرایطی در کنار میان وعده هایی مانند آجیل و میوه، وعده غذای اصلی اهمیت زیادی پیدا می کند.
زمان و روش پخت غذاهای خشک کوهنوردی
این دو مورد بسیار مهم است، زیرا بر اساس آن ها باید منابع سوختی مورد نیاز را همراه داشته باشیم.
سرو کردن و شست و شو
هنگام خرید غذای آماده کوهنوردی باید بدانیم:
آیا می‌توانیم آن را مستقیما از داخل بسته‌بندی بخوریم؟
و آیا شست و شوی ظرف مورد نیاز آن آسان است؟
پایداری محیط زیستی
بررسی کنیم:چقدر زباله تولید می‌کند؟ و آیا در ایران ساخته شده است؟
ماندگاری
اگر برای تخفیف‌های شیرین، عمده خرید می‌کنیم، این امر اهمیت پیدا می کند که تاریخ مصرف و ماندگاری غذاها چقدر است.
وزن
ممکن است یک غذا طعم خوبی داشته باشد، اما اگر نتوانیم آن را حمل کنیم، بی‌فایده است.
قیمت
بدیهی است این مورد برای همه ما مهم است!
معایب غذاهای خشک کوهنوردی
مانند هر محصولی، غذاهای خشک کوهنوردی نیز معایبی دارند. دانستن این نکات نباید ما را از خرید و استفاده از آن ها منصرف کند، بلکه باید کمک کند تا با آگاهی و دانش غذای مناسب خود را انتخاب کنیم.
سدیم بالا
بسیاری از غذاهای آماده کوهنوردی دارای مقدار زیادی سدیم هستند که می تواند منجر به کم آبی بدن و دیگر مشکلات سلامتی شود.
ارزش غذایی کم
غذاهای خشک کوهنوردی به دلیل طی کردن مراحل فرآوری، بسیاری از ویتامین ها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی ضروری را از دست می دهند. این روند چه در انجماد و چه در خشک کردن ممکن است روی دهد. هرچند شرکت ها در محصولات خود با اضافه کردن مواد مورد نیاز بدن این کمبود را تا حدودی جبران می کنند.
قیمت گران تر
غذاهای آماده کوهنوردی نسبت به خوراکی های سنتی گران تر هستند.
طعم
برخی از غذاهای آماده کوهنوردی طعم خوبی ندارند! شاید بهتر باشد بگوییم با ذائقه همه جور در نمی آیند.
مزایای غذاهای خشک کوهنوردی
بی تردید این غذاها نکات ویژه های دارند که باعث شده کوهنوردان بسیاری در سراسر جهان از آن ها استفاده کنند.
آماده شدن راحت
این غذاها نیازی به پخت و پز ندارند و با صرف زمان و انرژی کم آماده می شوند.کافی است گرم شان کنیم و یا مقداری آب جوش به آنها اضافه کنیم تا پس از چند دقیقه آماده شوند. این ویژگی در شرایط محدود زمان و امکانات، بسیار مهم است.
وزن کم و حجم کوچک
از آنجا که حمل تجهیزات و مواد غذایی در کوهنوردی بسیار مهم است، غذاهای آماده کوهنوردی به گونه‌ای بسته‌بندی می‌شوند که وزن و حجم کمی داشته باشند و فضای کمتری را در کوله‌پشتی اشغال کنند.
ماندگاری
این غذاها به روش‌های خاصی خشک و بسته‌بندی می‌شوند که از فساد آن ها جلوگیری می‌کند و ماندگاری شان را افزایش می دهد. این امر به کوهنوردان کمک می کند تا برای مدت طولانی‌تری در طبیعت بمانند و نگران فاسد شدن غذاهای خود نباشند.
تنوع در طعم و مزه
امروزه، غذاهای آماده کوهنوردی در طعم‌ها و مزه‌های مختلفی تولید می‌شوند که می‌توانند مورد پسند سلیقه‌های مختلف باشند. از غذاهای سنتی گرفته تا غذاهای بین‌المللی، گزینه‌های متنوعی برای انتخاب وجود دارد.
ارزش غذایی
این غذاها به گونه‌ای فرموله می‌شوند که نیازهای تغذیه‌ای بدن در شرایط سخت و پرفشار را تأمین کنند. مواد مغذی اصلی روی بسته‌بندی محصول ذکر می شود. این بدان معناست که اگر کل وعده غذایی را بخوریم، مقدار ذکر شده پروتئین، چربی، کربوهیدرات و انرژی را دریافت خواهیم کرد.
چند نکته برای انتخاب غذاهای خشک کوهنوردی
- برچسب تغذیه ای آن را بخوانیم: به دنبال غذاهایی باشیم که دارای سدیم کم و مواد مغذی بیشتری هستند.
- مواد تشکیل دهنده را بررسی کنیم: غذاهایی که مواد نگهدارنده، طعم دهنده های مصنوعی و دیگر مواد افزوده شده بیش از حد مجاز دارند را نخریم.
- غذاها را پیش از برنامه امتحان کنیم: اگر مطمئن نیستیم که یک غذای خاص را دوست داریم یا نه، پیش از صعود آن را امتحان کنیم.
- در نهایت، بهترین راه برای تصمیم گیری در مورد این که آیا غذاهای آماده کوهنوردی را بخریم یا نه، این است که مزایا و معایب را بسنجیم و آنچه را که برای ما بهتر است انتخاب کنیم.
تفاوت غذاهای سنتی و غذاهای آماده
انتخاب بین غذاهای سنتی و غذاهای آماده کوهنوردی به عوامل مختلفی مانند مدت زمان برنامه، شرایط آب و هوایی، میزان فعالیت بدنی، سلیقه شخصی و امکانات موجود بستگی دارد. در سفرهای کوتاه و سبک، غذاهای سنتی و تازه که به راحتی قابل حمل و تهیه هستند، می‌توانند گزینه مناسبی باشند. در برنامه های طولانی و دشوار، غذاهای خشک کوهنوردی به دلیل وزن کم، حجم کوچک و ماندگاری بالا، انتخاب بهتری هستند.
در هر صورت، مهمترین نکته در تغذیه کوهنوردی، تامین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن برای فعالیت‌های سنگین است. بنابراین، چه از غذاهای سنتی و چه از غذاهای آماده استفاده کنیم، باید به ارزش غذایی و میزان کالری آنها توجه داشته باشیم.
