همه ما اشتباه می‌کنیم، اما نکته مهم این است که نباید اجازه دهیم این اشتباه ما را دلسرد کند. همچنین اگر زمانی دریافتیم دچار اشتباه شدیم، باید آن را بپذیریم و برای اصلاح و یادگیری اقدام کنیم. در کوهنوردی نیز چنین است، با یک فرق بسیار مهم:« اشتباه در کوهنوردی ممکن است پیامدهای جبران نپذیری داشته باشد». پس بیایید نکاتی را با هم مرور کنیم که انجام یا ترک آن ها علاوه بر آن که می تواند ما را از ورطه اشتباه های کوهنوردان تازه کار دور کند باعث می شود از صعودهایمان خاطره ای خوش به یادگار بماند.
خود واقعی مان را بشناسیم.
داشتن اهداف واقع بینانه و شناخت توانایی هایمان مهم است. هنگام انتخاب یک مسیر و یا شرکت در برنامه ای گروهی، دو عامل مهمی که باید به آن ها توجه کنیم، طول مسیر و افزایش ارتفاع است. توانایی خود را بسنجیم و بر اساس آن برنامه ریزی کنیم. بسیار دیده شده است ورزشکاران رشته های مختلف در برنامه های کوهنوردی شرکت کرده اند اما در نیمه راه دچار مشکل شده اند. این نشان می دهد آمادگی بدنی برای کوهنوردی کمی با ورزش های دیگر متفاوت است. یک کوهنورد هم ممکن است در انجام ورزشی دیگر با مشکل روبرو شود. بحث بر سر تفاوت هاست. بنابراین پیش از آغاز کوهنوردی سطح آمادگی بدنی خود را بسنجیم.
بهتر است کوهنوردی را از مسافت و افزایش ارتفاع کم شروع کنیم. برای اولین صعودهای های خود، بهتر است کوه هایی را انتخاب کنیم که نسبت به محل زندگی ما افزایش ارتفاع متوسطی دارند، پر رفت و آمد هستند و دسترسی شان به امکانات آسان است. بسیاری از مواقع توانایی خود را بیش از حد تخمین می زنیم و در نهایت اشتباهاتی را مرتکب می شویم که پس از پایان برنامه با بدن های دردناک و ذهن های خسته به خانه باز می گردیم.
اگر هر زمان در میانه راه صعود متوجه شدیم که مسیر بیش از حد توانایی ماست، سعی نکنیم با زور پیش برویم؛ تندرستی و ایمنی مهمترین اصل کوهنوردی است، برگردیم.
نکته ای را که فراموش می کنیم این است: «باید روز خوبی داشته باشیم».
آموزش: ز گهواره تا گور دانش بجوییم.
شرکت در دوره های فدراسیون کوهنوردی و گذراندن کلاس های مختلف علاوه بر بالا بردن سطح دانش ما، باعث می شود تا با بهره بردن از تجربه کوهنوردان دیگر بتوانیم در روبرویی با مشکلات تصمیم های درست تری بگیریم.
با هواشناسی آشتی کنیم.
هوای بد می‌تواند پیاده‌روی یا صعودمان را خراب کند و حتی ما را به خطر بیاندازد، بنابراین همیشه پیش‌بینی هوا را برای منطقه‌ای که قصد پیاده‌روی در آن را داریم، بررسی کنیم. حتی اگر با یک گروه به کوهستان و طبیعت می رویم و آن گروه سرپرستی دارد که همه نکات را در نظر می گیرد و کار بلد است، باز هم بهتر است خودمان از منابع مختلف وضعیت آب و هوا را بررسی کنیم. دانستن آب و هوا همچنین به ما کمک می‌کند تا یک سفر موفق را برنامه‌ریزی کنیم و تجهیزات مورد لازم را همراه ببریم.
همانطور که در هر برنامه نسبت به صعودهای پیشین ارتفاع زیاد می کنیم، به خاطر داشته باشیم که آب و هوا در پای کوه می‌تواند به طور چشمگیری با قله متفاوت باشد. اگر پیش بینی ها هوای طوفانی و رعد و برق یا دمای زیر صفر را اعلام می کنند شاید بهتر باشد کوهنوردی مان را در روز دیگری انجام دهیم. همچنین اگر هوا در هنگام کوهپیمایی به طور غیرمنتظره‌ای تغییر کرد، در برگشتن تردید نداشته باشیم. هفته های بعد، روزهای خوب و هوای بهتری خواهیم داشت.
لباس مناسب بپوشیم.
مهمترین نکته این بخش: «لایه ای لباس پوشیدن را بیاموزیم».
یکی از اشتباهات اصلی کوهنوردان تازه کار، شیوه لباس پوشیدنشان است. گام نهادن در طبیعت به این معنی است که ما در معرض عناصر طبیعی هستیم، بنابراین مهم است که لباس‌هایی بپوشیم (یا آن‌ها را در کوله پشتی خود داشته باشیم) که هنگام گرم شدن بتوانیم به راحتی کمشان کنیم و یا هنگام سرد شدن بیشتر بپوشیم. همان طور که همه ما می‌دانیم، هوای کوهستانی بسیار متغیر است. همچنین فصلی که در آن کوهنوردی می کنیم و این که پیش بینی آب و هوای منطقه چیست، عوامل مهم در پوشیدن و یا همراه داشتن لباس مناسب است.
در انتخاب لباس کوهنوردی مهمترین اصل این است که نباید لباس نخی یا سایر موادی که رطوبت و عرق را جذب می‌کنند بپوشیم. با جذب باران یا عرق، لباس‌های نخی (مانند لباس های جین یا هودی نخی یا جوراب‌های نخی) بدن شروع به از دست دادن گرما می کند. این آغاز هیپوترمی (فرودمایی) است. هیپوترمی فقط در شرایط قطبی یا یخبندان زمستان رخ نمی‌دهد. کافی است در هوای سرد یا هنگام که باد می وزد، خیس باشیم. پس به یاد داشته باشیم: «خیسی (رطوبت)، سرما و باد می‌توانند گرمای بدن ما را کاهش دهند و ما اگر لباس نخی پوشیده باشیم هیچ راهی برای خشک ماندن یا گرم شدن نخواهیم داشت».
لباس‌های پیاده‌روی معمولاً از الیافی ساخته می‌شوند که رطوبت را از بدن دور می‌کنند تا به تنظیم دمای بدن کمک کنند. این امر در همه نوع آب و هوا مهم است.
لباس‌هایی از جنس «پشم، پلار، پلی‌استر، نایلون یا پلی‌پروپیلن»، گزینه های مناسبی برای لباس های کوهنوردی هستند. این نوع پارچه‌ها تنفس‌پذیرند و عرق و رطوبت را از بدن ما دور می‌کنند.
پا، قلب دوم ما!
اگر بگوییم اهمیت کفش بیشتر از لباس است شاید اغراق به نظر برسد، اما دور از واقعیت نیست.کفش‌هایی با زیره ضخیم و محکم، مانند بوت‌های پیاده‌روی یا یک جفت کفش ورزشی محکم که از مچ پا پشتیبانی می کند، گزینه های بسیار مناسبی هستند. به پا کردن کفش های بدون زیره مناسب و پشتیبانی مچ پا به این معنی است که احتمال آسیب دیدگی پایمان را افزایش داده ایم.
نکته دیگری که باید در نظر داشته باشیم این است که پاهای ما هنگام پیاده‌روی متورم می‌شوند، بنابراین نباید کفش‌های تنگ بپوشیم. از طرف دیگر کفش باید فضای کافی برای یک جفت جوراب ضخیم را داشته باشد، به ویژه در زمستان. هرچند حتی در تابستان، بهتر است جوراب‌های ضخیم بپوشیم زیرا رطوبت را جذب کرده و پاهایمان را خشک نگه می‌دارند.
پیشنهاد کوهپیما: کیت بقا چیست؟
در کوه کسی فریادمان را نمی شنود.
وقتی در کوهستانی دورافتاده یا حتی در یکی از کوه های مجاور شهرمان پیاده‌روی می‌کنیم، اگر گم شویم یا آسیب ببینیم، ممکن است ساعت ها طول بکشد تا کمک به ما برسد. پس وقت بگذاریم و مسیری که می خواهیم بپیماییم را با دقت برنامه‌ریزی کنیم و جزئیات را بررسی کنیم. همچنین تجهیزات مناسب (به ویژه کیت بقا و کمک های اولیه) برای مواقع اضطراری را همراه داشته باشیم، حتی اگر مطمئنیم که از آن ها استفاده نخواهیم کرد.
علاوه بر مسیر برای زمانمان هم برنامه داشته باشیم تا به تاریکی شب نخوریم. قانون ساعت 14(برای فصل هایی که روزها کوتاه هستند ساعت 12) را به یاد داشته باشیم. حتی اگر مطمئنیم که برنامه در روشنایی روز به پایان می رسد، باز یک هدلامپ (چراغ پیشانی) یا چراغ قوه همراه داشته باشیم.
تشنگی و گشنگی!!!
صرف نظر از مدت پیاده‌روی، مطمئن شویم که آب کافی برای هیدراته ماندن (آب رسانی کافی به بدن) و غذای کافی برای حفظ سطح انرژی خود را همراه داریم. حداقل یک لیتر برای یک پیاده‌روی کوتاه و آسان و دو لیتر یا بیشتر برای یک پیاده‌روی طولانی‌تر همراه داشته باشیم و البته، یادمان باشد که آن را بنوشیم!
هنگام بسته‌بندی غذا، خوراکی هایی را انتخاب کنیم که خوردن آن‌ها آسان باشد و انرژی بدن ما را تامین کند. کربوهیدرات، آجیل و خشکبار را فراموش نکنیم. غذاهای شور و الکترولیت ها برای جایگزینی نمک‌ها و مواد معدنی که هنگام عرق کردن از دست می‌دهیم ضروری هستند. همچنین خوراکی های خشک و سبک که ماندگاری بیشتری نیز دارند، می توانند وزن کوله پشتی مان را متعادل تر کنند.
پی بردن به اینکه چه غذایی و چه مقدار، انرژی ما را در مسیر حفظ می‌کند، زمان می‌برد. بنابراین، شروع به آزمایش میان وعده‌های مختلف در پیاده‌روی‌های کوتاه‌تر کنیم تا دقیقاً بدانیم چه چیزی را باید برای کوهنوردی بسته‌بندی کنیم.
با سرعت مناسب گام برداریم.
در ابتدا یادآوری این نکته ضروری است که برای کوهنوردان تازه کار، پس از هر یک ساعت کوهپیمایی 5 تا 10 دقیقه استراحت لازم است. برای پیاده‌روی‌های آسان و افرادی که آمادگی بدنی خوبی دارند، ممکن است استراحت‌ها پس از 1.5 تا 2 ساعت کوهپیمایی باشد. به خاطر داشته باشیم که سرعت پیاده‌روی نه تنها از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بلکه بسته به زمین، شرایط بدنی، خستگی، خلق و خو و… نیز متفاوت است. خودمان را آزمایش کنیم، توانایی‌های خود را در شرایط مختلف بسنجیم، بیاموزیم و سازگار شویم.
کوله پشتی مان را به موقع ببندیم.
کوله پشتی مان را روز قبل از برنامه آماده کنیم تا ناچار نباشیم صبح زود و پیش از آن که از خانه بیرون می رویم وسایلمان را با عجله حاضر کنیم. زیرا ممکن است چیزی را فراموش کنیم. پس از آن که مطمئن شدیم همه وسایل برداشتیم، یک بار دیگر بررسی کنیم که چیزی از قلم نیانداخته باشیم.
یکی از اشتباهات کلاسیک کوهنوردی فراموش کردن چیزهایی است که هنگام لزوم آرزو می‌کنیم: «ای کاش همراهم بود!». ممکن است یک کوله پشتی خوب بسته شده برای یک پیاده‌روی ساده غیر ضروری به نظر برسد یا مانند مهارتی در نظر گرفته شود که فقط پس از سال ها کوهنوردی به دست می‌آید. با این حال، گذاشتن همه چیزهایی که نیاز داریم در کوله پشتی، به یک ذهنیت و عادت خوب پیش از بیرون رفتن از خانه بستگی دارد.
نحوه استفاده از تجهیزات را بیاموزیم.
یادگیری استفاده از هر وسیله ای که با خود به کوه می بریم بسیار مهم است. کاربرد بعضی از آن ها شاید ساده به نظر برسد، مانند: بستن بندهای کوله پشتی و یا گام برداری با باتوم. اما وقتی به خانه باز می گردیم و در پشت یا بازویمان احساس درد داریم، باید به این فکر کنیم که در شیوه استفاده از وسایلمان اشتباه می کردیم.
یادگیری تجهیزات دیگر مانند نقشه و قطب‌نما نیز مانند ابزار ساده تر بسیار مهم است. همراه داشتن آن ها به تنهایی کافی نیست.
این مثال ها نمونه هایی بودند از وسایل پرکاربرد و کم کاربرد. اهمیت هیچکدام از تجهیزات را نباید دست کم بگیریم.
خطر آفتاب سوختگی را جدی بگیریم.
برخی از کوهنوردان تازه کار کرم ضدآفتاب، کلاه و عینک آفتابی را وسایلی لوکس و غیر ضروری می دانند. این دسته از خطر نور فرابنفش در کوهستان و آفتاب سوختگی و بیماری های چشمی ناشی از آن بی اطلاعند و ناآگاهیشان آن ها را به دردسر می اندازد. بد نیست بدانیم حتی زیر سایه درختان نیز ممکن است آفتاب‌سوخته شویم و یا در هوای ابری نیز نور فرابنفش به چشممان آسیب برساند.
تازه کارها و کهنه کارها بخوانید: جهت یابی در کوه با عناصر طبیعی
جز ردپا چیزی در طبیعت به جا نگذاریم.
شاید بگویید این مورد ربطی به تازه کار یا حرفه ای بودن کوهنورد ندارد. کاملا درست می گویید. اما یادآوردی آن لازم است.
برای یک کوهنورد، مسئولیت‌پذیری و توجه به تأثیر حضورش در طبیعت بسیار مهم است. به عنوان یک کوهنورد تازه کار، مهم است که با اصل «ردی از خود به جا نگذاریم» و آداب احترام به محیط زیست آشنا شویم. به طور خلاصه، زباله‌های خود را جمع کنیم و با خود به شهرمان باز گردانیم، به طبیعت و حیات وحش احترام بگذاریم، حقوق جانوران و گیاهان را رعایت کنیم و نسبت به دیگر طبیعت گردان توجه داشته باشیم. بنابراین تمام تلاش خود را برای حفظ طبیعت به کار ببندیم و به دیگران نیز یادآوری کنیم. با هم می‌توانیم مکان‌های طبیعی مورد علاقه خود را بهتر از آنچه پیدا کرده و دیده ایم، ترک کنیم.
قوانین طلایی برای کوهنوردان تازه کار
در پایان شاید بد نباشد نوشته بالا را به طور مختصر مرور کنیم و بعضی از نکاتی که گفته نشده را یادآوری کنیم.
رایج‌ترین چیزی که کوهنوردان تازه کار را عقب نگه می‌دارد، خودشان هستند.
بیشتر کوهنوردان تازه کار، در آغاز توانایی و امکانات خود را درست ارزیابی نمی کنند و می خواهند کوه ها و مسیرهایی را صعود کنند که بیش از حد توانشان است. این مسئله باعث می شود در کوه دچار مشکل شوند و یا اساسا نتوانند به قله برسند. در هر صورت نتیجه اش، نا امیدی و سرخوردگی است.
انتخاب تجهیزات مناسب، نخستین گام برای پا نهادن در مسیر کوهنوردی است.
استراحت و ریکاوری بدن برای پیشگیری از آسیب و فرسودگی عضلات بسیار مهم است.
آموزش را فراموش نکنیم.
برای بهبود استقامت و آمادگی بدنی، تمرین های قدرتی در طول هفته را فراموش نکنیم.
اهداف و سطح فعالیت‌های خود را با وضعیت سلامت فعلی و درجه تناسب اندام خود تطبیق دهیم. با خودمان صادق باشیم.
در ۳۰ دقیقه آغاز پیاده روی، آهسته حرکت کنیم تا بدن به آرامی گرم شود.
هر یک ساعت 5 تا 10 دقیقه استراحت کنیم و به اندازه کافی بنوشیم و بخوریم. حتی اگر گرسنه یا تشنه نیستیم، باید کمی غذا بخوریم و بیشتر بنوشیم.
کودکان و سالمندان ذخایر فیزیکی کمتری نسبت به بزرگسالان دارند؛ آن‌ها باید بیشتر از بزرگسالان استراحت کنند، بنوشند و غذا بخورند.
در صورت بد شدن آب و هوا، ارتفاع کم کنیم.
در هر مرحله از صعود اگر احساس خوبی نداریم، زودتر درباره پایین آمدن (بازگشت) فکر کنیم. اگر در ارتفاع حالمان بد شد، تا زمانی که خلاف آن ثابت شود، بیماری ما ناشی از ارتفاع است. پس بالاتر نرویم یا اگر بیماریمان شدیدتر شد، فورا ارتفاع کم کنیم.
