صخره نوردی تعادلی ظریف بین لذت و مسئولیت
صخره نوردی، ورزشی است که به طور فزاینده ای محبوب شده و افراد را به دل طبیعت بکر و صخره های مرتفع می‌کشاند. این ورزش در عین حال که فرصتی برای تجربه هیجان و چالش فراهم می‌کند، می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر محیط زیست داشته باشد. از یک سو، حضور کوهنوردان در مناطق بکر می‌تواند باعث تخریب زیستگاه‌های حساس، آلودگی منابع آبی و افزایش زباله شود. از سوی دیگر، کوهنوردان می‌توانند با آگاهی از این تأثیرات و رعایت اصول حفاظت از محیط زیست، نقش مهمی در حفظ این مناطق ایفا کنند. در این میان، یافتن تعادلی ظریف بین لذت بردن از صخره نوردی و حفظ محیط زیست، چالشی مهم برای همه علاقه‌مندان به این ورزش است.
زیستگاه‌های عمودی منحصر به فرد هستند
صخره های به ویژه آن ها که کاملا عمودی هستنند و یا بر اثر عوامل طبیعی به گونه ای شکل گرفته اند که رفت و آمد و یا دیگر فعالیت های انسانی بر روی آن ها امکان پذیر نیست، مکان های مهمی برای تنوع زیستی هستند. زیرا برخی از گونه‌ها با این زیستگاه‌های عمودی سازگار شده‌اند و برای بقا به آن‌ها وابسته هستند. برای درک بهتر این مسئله و اهمیت این زیستگاه‌ها، به برخی از روش‌های استفاده از آن‌ها توسط گیاهان و جانوران مختلف اشاره می شود:
- صخره‌ها مکانی امن برای تخم گذاری و پرورش جوجه‌های پرندگان هستند که دور از دسترس شکارچیان می باشند.
- برخی از گیاهان برای رشد بر روی طاقچه‌ها و شکاف‌های کوچک که در آن دسترسی به آب و مواد مغذی کم است اما رقابت کمتری نیز وجود دارد، سازگار شده‌اند.
- برخی از حلزون‌ها تکامل یافته‌اند تا در شکاف‌های کوچک روی سنگ پنهان شوند و شکل پوسته آن‌ها به نظر می‌رسد که برای این منظور بهینه شده است.
- خفاش‌ها اغلب برای استراحت در طول روز به غارها و شکاف های سنگی پناه می برند.
صخره نوردی ورزشی محبوب
صخره نوردی که به عنوان یک فعالیت حاشیه‌ای در کوهنوردی آغاز شد، اکنون به یک ورزش تمام عیار با میلیون ها شرکت‌کننده تبدیل شده است. رشد این ورزش در دو دهه گذشته شگفت‌انگیز بوده است. سالن‌های ورزشی جدید در شهرهای بزرگ و کوچک باز شده‌اند. فیلم های مستند صخره نوردی مانند «دیواره سپیده دم» و «Free Solo» نیز نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده‌اند و حضور صخره نوردی در المپیک این روند را تقویت کرده است. اگرچه همه صخره نوردان به خارج از سالن نخواهند رفت، اما می‌توان انتظار داشت که تأثیر صخره نوردی بر اکوسیستم‌های طبیعی همچنان افزایش یابد.
برخی از مناطق صخره نوردی نسبت به فعالیت انسان حساس‌تر هستند و بهتر است شیوه‌های صعود با توجه به شرایط منطقه تنظیم شود. با این حال، وجوه مشترک بسیاری در سراسر جهان هست که هر کوهنوردی باید از آن ها آگاه باشد
در کوهپیما بخوانید: روش های کاهش استفاده از پلاستیک در کوهنوردی
تأثیر فیزیکی صخره نوردی بر سنگ ها
صخره نوردی بی تردید تأثیر فیزیکی قابل توجهی بر سطوح سنگی دارد. با تکرار صعود از یک مسیر، تماس دست‌ها، پاها و تجهیزات به تدریج سنگ را فرسایش داده و باعث صیقلی شدن دستگیره‌ها، تضعیف ویژگی‌ها و گاهی اوقات تخریب کامل سازندهای ظریف صخره ها می‌شوند. این سایش در مناطقی که سنگ های نرم‌تر مانند ماسه سنگ یا سنگ آهک دارند، مشکل‌سازتر است. نتیجه این فرایند در طول زمان در مسیرهای پر رفت و آمد، از دست رفتن ویژگی‌های طبیعی این مناطق است.
استفاده از گچ کوهنوردی نیز به تأثیر فیزیکی بر سطوح سنگی کمک می‌کند. صخره نوردان از گچ برای بهبود اصطکاک بین دست‌ها و سنگ استفاده می‌کنند، اما منیزیم موجود در آن سطح pH محیط را تغییر می‌دهد و بر توانایی رشد گیاهان تأثیر می‌گذارد. گذشته از آن در دراز مدت چشم انداز ناخوشایندی برای دیگران ایجاد می کند.
افزونه‌هایی مانند پیچ‌ها و لنگرها در کارگاه های ثابت با آن که ایمنی را افزایش می‌دهند، در عین حال نشان دهنده تغییر ماندگار در محیط طبیعی هستند. فرآیند نصب کارگاه های ثابت، به ویژه اگر به طور نادرست یا بیش از حد انجام شود، می‌تواند آسیب جبران ناپذیری به سنگ ها وارد کند.
درک این تأثیرات فیزیکی برای تدوین استراتژی‌هایی برای کاستن آسیب و حفظ ویژگی‌های طبیعی مناطق صخره نوردی بسیار مهم است. با تشخیص الگوهای سایش و پتانسیل آسیب، کوهنوردان می‌توانند روش‌هایی را به کار گیرند که در کنار لذت بردن از ورزش، صخره ها را برای نسل‌های آینده محافظت کنند.
اختلال در زندگی جانوران
کوهنوردی می‌تواند تأثیر مهم (و البته جبران ناپذیر) بر حیات وحش، به ویژه گونه‌های ساکن صخره‌ها داشته باشد. بسیاری از پرندگان شکاری و خفاش‌ها از صخره‌ها برای لانه‌سازی و استراحت استفاده می‌کنند و حضور صخره نوردان می‌تواند باعث استرس و اختلال در زندگی این حیوانات شود. این امر به ویژه در فصل‌های زادآوری مشکل‌ساز است که نتیجه آن رها کردن لانه یا کاهش موفقیت در تولید مثل است.
همچنین سر و صدا و فعالیت‌های مرتبط با کوهنوردی می‌تواند الگوهای رفتاری جانوران را تغییر داده و اکوسیستم‌های طبیعی را مختل کند. حیوانات ممکن است از مناطقی با ترافیک بالای کوهنوردی اجتناب کنند و این می‌تواند آن‌ها را از منابع مهم دور کرده یا مجبور به ورود به زیستگاه‌های نامناسب کند. این روند اثرات برگشت ناپذیری در سراسر اکوسیستم دارد.
استفاده از نور مصنوعی برای کوهنوردی شبانه یا صبح زود می‌تواند چرخه زندگی طبیعی حیوانات شب‌زی را مختل کند. این مسئله می‌تواند بر الگوهای تغذیه ای، رفتارهای جفت‌یابی و دیگر فعالیت‌های حیاتی آن ها تأثیر بگذارد.
حضور کوهنوردان در صخره‌ای که پرندگان در آن آشیانه‌سازی می‌کنند، همچنین می‌تواند باعث شود که آن‌ها جوجه‌های خود را رها کنند. بنابراین پیش از صعود، بررسی کنیم که آیا منطقه ای که قصد صعود به آن را داریم حفاظت شده است؟ آیا فصل زادآوری و تخم گذاری و پرورش جوجه هاست؟ آیا صخره ای که می خواهیم از آن صعود کنیم پناهگاه پرندگان است؟ اگر پاسخ این پرسش ها مثبت است، بهتر است منطقه ای دیگر را انتخاب کنیم.
چنانچه هنگام صخره نوردی صدای بلند پرنده‌ای را شنیدیم و یا رفتار مضطربانه‌ای از آن ها دیدیم، برگردیم و جای دیگری برای صعود پیدا کنیم.
اگر لانه‌ای دیدیم، بدون آن که به آن دست بزنیم و یا تغییری در آن ایجاد کنیم آن را به حال خود بگذاریم و به همنوردان دیگر هم این مسئله را یادآوری کنیم.
اختلال در پوشش گیاهی و خاک
صخره نوردی می‌تواند پوشش گیاهی و خاک در مناطق کوهنوردی را نیز متاثر کند. گیاهانی که در شکاف‌ها و روی لبه‌ها رشد می‌کنند اغلب برای ایجاد دستگیره‌ها و پایه‌‌های بهتر کنده می شوند یا آسیب می‌بینند. این نه تنها بر خود گیاهان تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند اکوسیستم‌های کوچکی را که به آن ها وابسته هستند، مختل کند. از بین رفتن پوشش گیاهی می‌تواند فرآیندهای فرسایش را تسریع کند و منجر به تخریب بیشتر منطقه کوهنوردی شود.
در پای صخره ها و در امتداد مسیرهای دسترسی، فشردگی خاک نگرانی اصلی است. با تجمع کوهنوردان در پایین صخره ها، رفت و آمد مکرر، خاک را فشرده می‌کند و توانایی آن را در جذب آب و حمایت از زندگی گیاهان کاهش می‌دهد. این می‌تواند منجر به افزایش روان آب، فرسایش و تشکیل مسیرهای اجتماعی ناخوشایند و آسیب‌رسان به محیط زیست شود.
ایجاد مسیرهای جدید یا گسترش مسیرهای موجود نیز می‌تواند منجر به از دست رفتن قابل توجه پوشش گیاهی و اختلال در خاک شود.
حذف گلسنگ‌ها و خزه‌ها از مسیرهای کوهنوردی، اگرچه گاهی برای ایمنی ضروری به نظر می رسد، می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدتی بر این ارگانیسم‌های کند رشد داشته باشد. این گونه‌ها نقش مهمی در فرآیندهای هوازدگی سنگ دارند و زیستگاه‌های مختلفی را برای میکروارگانیسم‌های مختلف فراهم می‌کنند.
برای کاهش این تأثیرات، بسیار مهم است که به مسیرهای مشخص شده پای بند باشیم، حذف پوشش گیاهی را به حداقل برسانیم و مراقب باشیم که تجهیزات خود را کجا نصب می کنیم.
هنگام ایجاد مسیرهای جدید صعود، تأثیر بر پوشش گیاهی را در نظر داشته باشیم و بر روی سطوح بدون گیاه کارگاه بزنیم. هنگام صعود بر گیاهان روی سنگ پا نذاریم و یا آن ها را نگیریم. هنگام صعود از مسیر مشخص شده برویم.
زباله‌های خود را بازگردانیم.
این موضوع تنها برای صخره‌نوردی نیست، زیرا زباله‌ها در همه جا بر انواع حیوانات و گیاهان تأثیر می گذارند (این شامل پوست میوه و زباله‌های آلی نیز می‌شود). جدا از زشت و بدبو بودن، ورود این بیگانه های خارجی به اکوسیستم می‌تواند بر تعادل مواد مغذی و ساختار گونه های شکننده تأثیر بگذارد. پس:
- یک کیسه کوچک در کیف خود داشته باشیم تا برای حمل زباله‌های از آن استفاده کنیم.
- اگر می‌توانیم، فرصت را غنیمت شمرده و هر زباله‌ای را که در طول مسیر پیدا می‌کنیم برداریم.
- هرگز بطری خالی آب، پوست میوه و پوشش خوراکی های مان را در شکاف و درز صخره ها نگذاریم.
شیوه های حفاظت از محیط زیست را گسترش دهیم.
بسیاری از سنگ نوردان تازه کار پیش از صخره نوردی در کوهستان، در سالن‌های ورزشی فعالیت می کنند، به‌ویژه اکنون که این ورزش در محیط های بسته بسیار محبوب و در دسترس است. اگر آن‌ها با شیوه‌های درست رفتار با منابع طبیعی در مناطق صعود آشنا نباشند، می‌توانند هنگام رفتن به کوهستان، به تنوع زیستی آن جا آسیب برسانند. یک روش ساده برای کنترل و حل این مشکل، گسترش و آموزش روش های حفاظت از محیط زیست است.
- با همکاری سالن سنگ نوردی می توان کارگاه های آموزشی و سخنرانی درباره محیط زیست ترتیب داد.
- صحبت ها و راهنمایی های مربیان صخره نوردی شاید بیشترین تاثیر را بر کوهنوردان جدید داشته باشد.
به حداقل رساندن تأثیر زیست محیطی در توسعه مسیرهای جدید سنگ نوردی
توسعه مسیرهای جدید کوهنوردی جنبه هیجان‌انگیزی از این ورزش است که با مسئولیت زیادی برای کاستن از تأثیر زیست محیطی همراه است. توسعه اخلاقی مسیرها نیازمند تعادل ظریفی بین ایجاد فرصت‌های جدید کوهنوردی و حفظ محیط زیست طبیعی است.
هنگام توسعه مسیرهای جدید، اصل کمترین تأثیر باید در درجه اول اهمیت قرار گیرد. این بدان معناست که تا حد امکان از ویژگی‌های طبیعی استفاده کنیم و تغییرات در سنگ را به حداقل برسانیم. استفاده از پیچ‌های دائمی باید با دقت مورد بررسی قرار گیرد و به موقعیت‌هایی محدود شود که برای ایمنی کاملا ضروری هستند. هنگامی که بولتینگ مناسب تشخیص داده شد، باید با دقت زیادی انجام شود و از سخت‌افزار با کیفیت بالا و بادوام استفاده شود که بتواند سال‌ها استفاده و شرایط جوی مختلف را تحمل کند.
تمیز کردن مسیرهای جدید نیز حوزه دیگری است که ملاحظات اخلاقی در آن نقش دارند. در حالی که برخی از تمیز کردن‌ها اغلب برای حذف سنگ‌های شل و پوشش گیاهی ضروری است، مهم است که اختلال در محیط زیست طبیعی را تا جای ممکن کاهش دهیم. استفاده بیش از حد از برس‌ها می‌تواند به سنگ آسیب برساند و زیستگاه گیاهان و حیوانات را از بین ببرد.
روش تجهیز مسیرهای جدید موضوعی بحث‌برانگیز در جامعه صخره نوردی است. اخلاق «کوهنوردی سنتی (trad)» قائل به استفاده از ابزار قابل جا به جایی است. از سوی دیگر، سنگ نوردی ورزشی معمولا شامل پیچ‌های از پیش نصب شده است. هر دو سبک جایگاه خود را دارند، اما احترام به اخلاق محلی یک منطقه بسیار مهم است.
احترام به ملاحظات محلی و فرهنگی
کوهنوردی اخلاقی و توسعه مسیر فراتر از ملاحظات زیست محیطی است و شامل احترام به جوامع محلی و میراث فرهنگی نیز می‌شود. بسیاری از سایت های کوهنوردی در مناطقی واقع شده‌اند که دارای اهمیت فرهنگی یا تاریخی عمیقی برای جوامع بومی هستند.
پیش از توسعه مسیرهای جدید یا حتی کوهنوردی در یک منطقه، تحقیق و درک زمینه فرهنگی آن جا ضروری است. این ممکن است شامل یادگیری در مورد استفاده تاریخی از زمین، هرگونه مکان مقدس یا دارای اهمیت فرهنگی و دیدگاه‌های جوامع محلی در مورد فعالیت‌های کوهنوردی باشد.
ایجاد روابط مثبت با جوامع محلی می‌تواند منجر به نتایج سودمند متقابل شود، جایی که فعالیت‌های کوهنوردی به گونه‌ای انجام می‌شود که به میراث فرهنگی محلی احترام می‌گذارد و حتی از آن حمایت می‌کند.
با رویکردی درست ومنطقی به کوهنوردی و توسعه مسیر با حساسیت فرهنگی و احترام، می‌توانیم مطمئن شویم که ورزش ما با جوامع محلی و میراث فرهنگی هماهنگ است. در نتیجه این برخورد تجربه کوهنوردی برای همه افراد درگیر غنی تر می شود.
