امروزه بسیاری از کوهنوردان، دوندگان کوهستان و دوچرخه سواران هنگام فعالیت ورزشی از کیسه های آب (کیسه هیدراتاسیون) (Hydration reservoirs) – که ما با نام «کمل بک» می شناسیم – استفاده می کنند.
مزایای بسیاری را می توان برای این وسیله برشمرد:
- راحتی
- حفظ ریتم فعالیت
- آزاد بودن دست ها
- ثبات و حفظ تعادل در حرکت
با توجه به تنوع این محصول در بازار، اگر تصمیم به خرید کمل بک (کیسه آب) داریم باید مناسب ترین نوع را برای فعالیت خود انتخاب کنیم. در این مقاله علاوه بر راهنمای خرید و نگهدار کمل بک با انواع آن آشنا می شویم.
تاریخچه کیسه های آبرسان یا کمل بک
در سال 1989 دوچرخه سواری به نام «مایکل ایدسون (Michael Eidson)»، تصمیم داشت در مسابقات 160 کیلومتری «Hotter’N Hell 100» در ویچیتا فالز (Wichita Falls) تگزاس شرکت کند. او که پیشتر در مسابقه های زیادی شرکت کرده بود، می دانست دوچرخه سواری به مدت چهار روز در گرمای طاقت‌فرسای تابستان چقدر دشوار است. از سوی دیگر می دانست منابع آب کمی در منطقه وجود دارد. مایکل که علاوه بر تامین آب مورد نیازش، تصمیم داشت قهرمان مسابقه نیز باشد به فکر چاره ای بود. او که یک تکنسین پزشکی اورژانس بود به سرعت راه حل مناسبی یافت: یک کیسه سرم را با آب پر کرد، آن را در یک جوراب بلند سفید گذاشت و همه این ها را به پشت خود بست. سپس شلنگ سرم را از روی شانه رد کرد و با یک گیره به لباسش متصل کرد. به این ترتیب نخستین کیسه آب ساخته شد!
مایکل ایدسون در سال های بعد با همکاری دوستش «راجر فاوست (Roger Fawcett)» شرکت «کمل بک CamelBak» را بنیان گذاری کرد. این نام از دو کلمه Camel به معنای شتر و Bak (بر گرفته از Back به معنای پشت) تشکیل شده است و اشاره به کوهان شتر دارد که محل ذخیره آب و غذای این حیوان است.
*این نام تجاری امروزه، دست کم در ایران، به عنوان نام این وسیله استفاده می شود. به همین دلیل در ادامه این مقاله ما به جای کیسه آب (Hydration reservoirs) از «کمل بک (CamelBak)» استفاده می کنیم.*
در ابتدا، این کیسه های آب فقط در کوله پشتی‌های هیدراتاسیون فروخته می‌شدند، اما طولی نکشید که تولیدکنندگان کوله پشتی متوجه شدند این یک روش بسیار راحت برای نوشیدن در کوهنوردی، کوله گردی و بسیاری از ورزش‌ها و فعالیت های دیگر در طبیعت است. پس در طراحی و تولید کوله پشتی ها جای مخصوصی برای کمل بک تعبیه کردند.
کمل بک برای چه کسانی مناسب است؟
کمل بک را در طیف گسترده‌ای از فعالیت‌هایی که در طبیعت و فضای باز انجام می شود، می توان استفاده کرد:
- کوهنوردی
- دو کوهستانی
- دو ماراتن
- پیاده‌روی و کوله گردی
- دوچرخه‌سواری کوهستان
- دوچرخه‌سواری جاده‌ای
- ورزش‌های زمستانی
- کمپینگ
مزایای استفاده از کمل بک
- هیدراتاسیون (آبرسانی به بدن) راحت.
- همراه داشتن وسایل ضروری در کمل بک های کوله ای.
- محافظت از پشت هنگام افتادن و زمین خوردن .
- حفظ دمای دلخواه آب (در کمل بک های عایق دار).
انواع کمل بک
در یک دسته بندی کلی کمل بک ها به دو دسته تقسیم می شوند:
- کوله پشتی های هیداتاسیون.
- کمل بک های ( کیسه های آب) بدون کوله.
کوله پشتی هیدراتاسیون
این دسته از کمل بک ها به دلیل وزن کم، کوچکی (البته در اندازه های بیشتر از 5 لیتر نیز تولید می شود) و جیب های اضافی برای وسایل ضروری و کمی تنقلات، بیشتر مناسب ورزش هایی مانند دوچرخه سواری و دو کوهستان است. این گروه، انواع مختلفی دارد:
- کمل بک کلاسیک
- کمل بک کوله ای
- کمل بک کمری
- کمل بک جلیقه ای
- کمل بک نیم کوله
کمل بک های بدون کوله
این دسته پرکاربردترین کمل بک در میان کوهنوردان و کسانی است که ناچارند کوله پشتی های بزرگ و جادار برای وسایل بیشتر حمل کنند. بیشتر ما معمولا از این نوع کمل بک استفاده می کنیم.
راهنمای خرید کمل بک
شاید احساس می کنیم، نیاز داریم در صعود و یا دیگر فعالیت ورزشی مان یک کمل بک همراه داشته باشیم. پیش از این که به فروشگاه برویم و خرید کنیم، باید چند نکته را در نظر بگیریم و بررسی کنیم و سپس با دید باز اقدام به خرید کنیم. نخستین نکته آن است که بر اساس فعالیت مان کمل بک مناسب را بخریم. اما کمل بک مناسب ما کدام است. توجه به نکات زیر به ما در انتخاب کیسه هیداتاسیون کمک می کند.
حجم و اندازه کمل بک
نخستین نکته ای که باید در نظر بگیریم تناسب اندازه و حجم کمل بک با کوله پشتی مان است. تقریبا همه کمل بک ها در اندازه‌های 1، 2 و 3 لیتری عرضه می‌شوند. ورزشی که انجام می دهیم در انتخاب کمل بک نقش مهمی دارد.
- کمل بک 1 لیتری (یا 1.5 لیتری): مناسب برای دویدن، پیاده روی های کوتاه و کودکان.
- کمل بک 2 لیتری: محبوب‌ترین و بهترین گزینه برای کوهنوردی یک روزه.
- کمل بک 3 لیتری: اندازه ای مناسب برای مناطق و کوه های کم آب.
کیسه کمل بک ها از پلی‌یورتان یا پلی‌یورتان ترموپلاستیک، تفلون و سیلیکون ساخته می‌شوند. این مواد سبک، نازک و با دوام هستند. برخی از کیسه ها نیز با فناوری ضد میکروبی عرضه می‌شوند که مانع از رشد باکتری در داخلش می شود. هر کدام از این مواد ویژگی خود را دارد که در ممکن است در قیمت کمل بک تاثیرگذار باشد.
شکل کیسه کمل بک
مورد دیگر که هنگام خرید باید به آن توجه کنیم، شکل کیسه کمل بک است. برخی از آن ها پهن هستند در حالی که برخی دیگر باریک ترند. بعضی از آن ها وقتی پر می شوند چاق و بعضی دیگر پس از پر شدن صاف هستند. بنابر این پیش از خرید از اندازه جای کمل بک کوله پشتی مان مطمئن شویم و بر اساس آن کالای مورد نظر را بخریم. بیشتر کوله پشتی‌های سازگار با کمل بک دارای یک جیب داخلی هستند. هنگام خرید کمل بک اندازه آن جیب را در نظر داشته باشیم.
بر اساس تجربه کوهنوردان، هر چه کیسه کمل بک باریک‌تر باشد، راحت‌تر در کوله جا می‌گیرد. اندازه های پهن‌تر باعث لرزش و تلاطم آب هنگام حمل آن می شود.
همچنین هنگام خرید کمل بک بهتر است نوعی را انتخاب کنیم که از ساختار «بافل (Baffle)(جداساز داخلی کیسه)» استفاده می‌کنند. این کیسه ها معمولا کوچکتر از نوع های دیگر است.
با کوهپیما همراه باشید: راهنمای خرید هدلامپ
دهانه کیسه کمل بک
هنگام در نظر گرفتن نوع دهانه کیسه، باید در نظر بگیریم که پر کردنش آسان یا دشوار است. سه سبک دهانه وجود دارد: درپوش کشویی، زیپ دار و پیچی. همچنین یک نوع کمتر رایج هم هست که درپوشی شبیه به بطری دارد.
1. درپوش های کشویی
در این مدل درپوش ها راحت تر می توان کیسه آب را پر کرد و پس از بسته شدن در نیز امکان نشت آب نسبت به مدل های دیگر کمتر است. این گروه در میان کوهنوردان محبوب تر است.
2. درپوش زیپ دار
در کمل بک هایی که از این طرح استفاده شده، درپوش، زیپی عایق است. تمیز کردن کمل بک هایی با این نوع درپوش سخت تر از آن هایی است که درپوش کشویی دارند.
3. درپوش پیچی
دهانه این درپوش ها بسته تر از دو نوع دیگر است. تمیز کردن این کمل بک ها از دو دسته بالا دشوارتر است.
4. درپوش سبک در بطری
همان طور که گفته شد این مدل چندان رایج نیست. شست و شوی این کمل بک ها دشوارتر از انواع دیگر است.
نرخ جریان آب
اندازه جریان آب به قطر شلنگ و شیر آن بستگی دارد.
1. قطر شلنگ
هر چه قطر شلنگ بیشتر باشد، اندازه آبی که با مکش در آن جریان می یابد بیشتر خواهد بود.
2. شیر کمل بک
اگر تا کنون از کمل بک استفاده نکرده باشیم، باید بدانیم که برای نوشیدن آب از کمل بک باید شیر آن را گاز گرفت و آب را مکید. اندازه شیر و ساخت آن تا حدی تعیین می‌کند که آب چقدر آسان از طریق شلنگ جریان می‌یابد. هر چه شیر بزرگ تر باشد آب بیشتری از آن بیرون می آید، اما از سوی دیگر مکش آب از شیرهای بزرگ‌تر سخت تر است.
در شیرهای کمل بک از سه نوع سازوکار قفل‌کننده (از نشت آب جلوگیری می کند) استفاده می شود: چرخشی، Valve و فشاری یا کشیدنی. از بین این سه، نوع Valve راحت ترین استفاده را دارد.
کمل بک های عایق دار
انواع مختلفی از کمل بک ها در بازار وجود دارد، برخی از آن‌ها با عایق عرضه می‌شوند. برخی با ارائه پوشش هایی که مخزن در آن قرار می‌گیرد کاملا عایقبندی شده‌اند و در برخی دیگر تنها لوله عایقبندی شده است.
مزیت این دسته آن است که عایق، آب را در هوای گرم به مدت طولانی‌تری خنک نگه می‌دارد.
عایق لوله ها یخ‌زدن آب در هوای سرد را کند می‌کند، اما کاملا از آن جلوگیری نمی‌کند. این ها از شلنگ های معمولی ضخیم‌ترند.
پیشنهاد کوهپیما: راهنمای تنظیم کوله پشتی برای کوهنوردی
نگهداری از کمل بک
درون کمل بک ها محل مناسبی برای رشد باکتری هاست. بنابراین بسیار مهم است کیسه هیداتاسیون خود را تمیز نگهداریم. نخستین نکته ای که باید به یاد داشته باشیم این است که پس از هر بار استفاده کیسه را خالی کنیم و آب را از لوله خارج کرده و بگذاریم خشک شوند.
برخی از کوهنوردان و یا دیگر ورزشکارانی که از کمل بک استفاده می کنند برای هیداتاسیون مناسب به آب خود الکترولیت اضافه می کنند. اگر کیسه آبی که در آن مواد دیگر به ویژه قندی ریخته ایم پس از پایان برنامه تمیز نشود، محل مناسبی خواهد بود برای رشد باکتری ها. هر چند توصیه می شود در کمل بک چیزی به جز آب استفاده نشود.
کیت تمیز کردن
کیت‌های تمیز کردن معمولا شامل یک برس برای مخزن اصلی و یک برس برای لوله است و می توان آن را از فروشگاه ها تهیه کرد.
شست و شوی کمل بک
برای شست و شوی کمل بک از چند ماده می توان استفاده کرد:
- آب گرم و صابون
- قرص های مخصوص کمل بک
- محلول آب گرم و جوش شیرین
اگر کسیه کمل بک قابل برگرداندن است، این کار را انجام دهیم و با آب گرم و صابون ملایم و یا محلول آب گرم و جوش شیرین به آرامی بشوییم (با استفاده از یک پد غیر ساینده). همچنین می توانیم از یک برس نرم و تمیز برای شستشوی داخل کیسه استفاده کنیم (به خصوص اگر قابل برگرداندن نباشد).
قرص‌های تمیز کننده کمل بک نیز گزینه دیگر ماست. برای شست و شو با آن باید مخزن را با آب گرم پر کرده، سپس قرص را به آن اضافه کنیم. چند بار آن را تکان دهیم. سپس کیسه را خالی کرده و با آب بشوییم. پیش از استفاده از قرص حتما دستورالعمل آن را با دقت بخوانیم. برخی نیز از قرص های تمیز کنند دندان مصنوعی استفاده می کنند.
اما شلنگ…..ساده‌ترین راه برای نگهداری شلنگ این است که پس از استفاده هیچ آبی در آن باقی نماند. شاید انجام این کار به تنهایی کافی نباشد و یک کیت تمیز کردن شلنگ ما را بهتر به نتیجه برساند. همه اجزا شلنگ برای تمیز کردن جدا می‌شوند. می‌توانیم آن ها را جدا کنیم و به خوبی بشوریم. لوله ها را نیز می توانیم با همان موادی که کسیه را با آن تمیز کردیم، بشوریم.
حساسیت کمل بک به دمای آب
بیشتر کمل بک ها با ماده‌ای پایه پلاستیکی ساخته شده‌اند که به دما حساس است. بنابراین نباید نوشیدنی های داغ را در آن ها بریزیم مگر اینکه سازنده آن را تأیید کرده باشد. این دماها می‌توانند پلاستیک‌ها را به آب ما نشت دهند که در دراز مدت برای سلامتی ما مضر است.
آروغ زدن کمل بک!!
اگر از صدای شلپ‌شلپ آب (آروغ زدن کمل بک) روی پشت خود هنگام استفاده از کمل بک ناراحتیم، می توانیم با انجام کار زیر مشکل را برطرف کنیم.
- کیسه را با آب پر کنیم.
- درپوشش را ببندیم.
- آن را وارونه کرده تا هوای اضافی در پایین کیسه (یا جایی که لوله به مخزن متصل می‌شود) جمع شود.
- تمام هوای اضافی را از طریق لوله بمکیم تا آب شروع به جریان از لوله کند.
موفق شدیم، کمل بکمان دیگر آروغ نمی زند!
