گرمازدگی ناتوانی بدن در دفع گرما و افزایش دمای بدن است که پیامد آن از دست رفتن الکترولیت هاست. گرمازدگی اگر فوری درمان نشود برای بیمار خطرناک خواهد بود (چنانچه دمای بدن به بالای 40 درجه سانتی‌گراد برسد خطر سکته قلبی و مغزی نیز افزایش می یابد).
با کم شدن آب بدن، دمای آن بالا می رود و نشانه های گرمازدگی بروز می کند. ورزش کردن، انجام کارهای سنگین و یا قرارگرفتن در دمای زیاد باعث تعریق می شود و فرایند از دست دادن آب بدن را افزایش می دهد و در نتیجه باعث گرمازدگی می‌شود.
تغییرات ناگهانی دما یکی دیگر از عوامل گرمازدگی است. برای مثال زمانی‌که سفر می کنیم و از منطقه ای خنک به جایی گرم می رویم، به طور ناگهانی در معرض تغییرات دما قرار می گیریم. در این هنگام بدن نمی تواند زود با دمای محیط هماهنگ شود و در نتیجه امکان گرمازدگی بیشتر می شود. مصرف برخی داروها و الکل نیز می تواند باعث بالارفتن دمای بدن شود.
هنگامی که از دست دادن مایعات بدن بیشتر از دریافتی آن باشد تعادل الکترولیت ها (سدیم، پتاسیم، کلرید، کلسیم و منیزیم) به هم می خورد. این نامتعادل شدن، اسهال و استفراغ و دیگر مشکلات گوارشی را در پی دارد.
پیشگیری از گرمازدگی
برای جلوگیری از گرمازدگی، کارهای مختلفی می توان انجام داد:
- پوشیدن لباس های گشاد و خنک.
- نوشیدن آب و مایعات.
- استفاده از میوه و سبزی ها در وعده های غذایی.
- بیرون نرفتن از خانه در ساعت های گرم روز ( درصورتی که مجبور به این کار شدیم تا جای ممکن در برابر نور مستقیم خورشید نباشیم).
- استفاده از کرم های ضدآفتاب
توصیه های کوهپیما: آبرسانی به بدن در کوهستان
نشانه های گرمازدگی
گرمازدگی با نشانه های بسیاری بروز می کند. شناخت آن ها می تواند به تشخیص به موقع این عارضه کمک کند. توجه به این نکته ضروری است: هر چه گرمازدگی را زودتر تشخیص دهیم راحت تر و ساده تر می توانیم آن را درمان کنیم.
- خستگی
- سردرد
- سرگیجه و ضعف
- تهوع
- گرفتگی عضلات
- تعریق شدید
- سرخی پوست
- بالارفتن ضربان قلب
- گرگرفتگی
- تشنج و بیهوشی
برخی از این نشانه ها از ابتدا خود را نشان می دهند، اما برخی دیگر در صورت پایین نیامدن دمای بدن بروز می کنند. آگاهی از نشانه های گرمازدگی به ما کمک می کند تا هر چه زودتر به دنبال مراقبت های پزشکی برویم. علائم گرمازدگی شدید می تواند علاوه بر موارد بالا با رنگ پریدگی پوست همراه باشد.
گیجی و منگی و ناتوانی در واکنش به اطراف در زمان طبیعی نیز نشانه هایی هستند که باید جدی گرفته شوند و در صورت مشاهده آن به مرکز درمانی و یا اورژانس مراجعه کنیم.
درمان سریع گرمازدگی
هیدراتاسیون (آب رسانی) نخستین درمان برای گرمازدگی و اسهال ناشی از آن است. این مورد شامل جایگزینی مایعات، الکترولیت ها و مواد معدنی از دست رفته با محلول آب رسانی خوراکی ORS است. ORS دارای آب، نمک، قند و دیگر مواد معدنی است که به بازگرداندن تعادل الکترولیت ها به مایعات بدن کمک می کند.
دانستنی های کوهنوردی: اصول تغذیه در کوهنوردی
کمک های اولیه در گرمازدگی
اگر کسی دچار گرمازدگی شد پیش از هر کار باید با اورژانس تماس بگیریم. اما تا پیش از رسیدن امدادگر کارهای ساده ای را می توانیم انجام دهیم که به کاهش دمای بدن او کمک کند:
- بیمار را به مکانی خنک تر ببریم.
- لباس های اضافی را درآورده و پوشش او را سبک کنیم (این کار برای کودکان بسیار مهم است).
- از آب خنک، حوله، پارچه یا اسفنج خیس برای پایین آوردن دمای بدن بیمار استفاده کنیم.
- می توانیم با یک پارچه خیس او را باد بزنیم و به کاهش دمای بدنش کمک کنیم.
برای خنک کردن بیمار بهتر است از یخ استفاده نکنیم. به ویژه برای کودکان، افراد مسن و کسانی که دارای بیماری خاص هستند. این کار باعث ایجاد شوک می شود و می تواند خطرناک باشد. این مورد درباره افراد ناشناس نیز صادق است، زیرا از سوابق پزشکی او آگاه نیستیم.
