امروزه ثابت شده است که ورزش از جمله روش های پیشگیری و درمان غیردارویی برای سلامتی و جلوگیری از بیماری های قلبی-عروقی است. تحقیقات نشان داده کسانی که به طور منظم و پیوسته ورزش می کنند کم تر به سکته قلبی دچار می شوند و در صورت ابتلا، به احتمال زیاد از آن جان سالم به در می برند. ورزش های هوازی و به ویژه انواع پیاده روی ها بیشترین تاثیر مثبت را دارند. در این مقاله به رابطه کوهنوردی و سلامت قلب می پردازیم.
کوهنوردی و عملکرد قلب و عروق
کوهنوردی که از مفیدترین فعالیتهای ورزشی برای بدن است می تواند در بهبود عملکرد قلب بسیار مفید باشد. شدت و اندازه کوهنوردی و کوهپیمایی با سن، میزان سلامت و تمرین قبلی فرد ارتباط مستقیم دارد.
برداشتن گام های پیوسته و آرام، هنگام بالارفتن از کوه می تواند در تقویت ماهیچه های قلب، پا و شش ها موثر باشد.کوهنوردی پمپاژ و برون دهی خون از قلب را 20 درصد افزایش می دهد که این خود باعث بالارفتن ضربان قلب از 72 به 120 بار در دقیقه می شود. همچنین سرعت جریان خون در رگ ها را بیشتر کرده و از لخته شدن خون در رگ ها و مویرگ ها جلوگیری می کند.این ورزش همچنین سبب می شود ظرفیت مویرگ ها از 15 به 95 درصد افزایش یافته و به این ترتیب اکسیژن و مواد غذایی در نقاط مختلف بدن با سرعت بیشتری توزیع شود و با کیفیتی بهتر به مغز و ماهیچه ها برسد.
تاثیر کوهنوردی در بهبود بیماری ها
از سوی دیگر کوهنوردی از آن دسته فعالیت هایی است که به کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و کنترل دیابت نیز کمک می کند. تحقیقات نشان داده که کوهپیمایی منظم و پیوسته سبب کاهش خطر بیماری های مزمن مانند دیابت نوع 2، آسم، سکته مغزی و برخی از سرطان ها می شود.
ورزش پیوسته، راهی ست مناسب برای پیشگیری از بیماری فشار خون. امروزه همه می دانیم که ورزش می تواند چربی خون را به میزان قابل توجهی بکاهد. محققان میگویند تمرینات فیزیکی، توانایی حرکتی افراد را بهبود می بخشد و اثرات مثبتی روی بازتوانی قلب داشته، خطر سکته های مجدد را کاهش می دهد، چرا که توان قلب را افزایش داده و همزمان چربی خون را کاهش می دهد.
نکات مهم پیش از آغاز ورزش (به ویژه کوهنوردی و کوهپیمایی):
1. پیش از شروع ورزش با پزشک مشورت کنیم.
چنانچه سن ما بیش از 50 سال است و تاکنون به طور پیوسته ورزش نکرده ایم، پیش از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنیم. این مسئله به ویژه هنگامی اهمیت دارد که یکی از عوامل خطرزای زیر را داشته باشیم: دیابت، دردهای نامشخص در قفسه سینه، سابقه خانوادگی بیماری قلبی، سیگار کشیدن، افزایش وزن قابل توجه، سرگیجه و مشکلات استخوان و مفصل.
2. در برنامه های متناسب با توان بدنی خود شرکت کنیم.
برنامه کوهنوردی می بایست بر اساس نیاز و توان بدنی ما باشد. بنابراین در حد توان جسمانی خود کوهنوردی کنیم تا به مچ، زانو و انگشتان پاهایمان آسیب نرسد.
چنانچه آمادگی لازم را نداریم از مسیرهای ساده و مسافت های کوتاه شروع کنیم. بهتر است کوهنوردی مان را به تدریج سنگین کنیم تا آرام آرام به تعداد ضربان قلب مطلوب برسیم. توجه داشته باشیم: در هر سنی که هستیم با اجرای برنامه کوهنوردی و کوهپیمایی و عادت های بهداشتی خوب می توانیم از فواید آن در طول زندگی خود بهره مند شویم.
3. نشانه های عارضه قلبی در کوهنورد را جدی بگیریم.
چه خوب است بدنمان را بهتر بشناسیم. نباید نسبت به نشانه های هشداردهنده قلبی بی توجه باشیم. هنگام درگیر شدن با آن ها به ویژه در کوهستان فورا به نزدیک ترین مرکز درمانی و امدادی برویم و از مراقبت های پزشکی غافل نشویم. فراموش نکنیم که به تاخیر انداختن شروع درمان به ویژه در سن بالا، به علت بروز آسیب های بعدی خطرناک است.
در صورت مشاهده هر یک از نشانه های هشداردهنده زیر در خود یا اعضای گروه مان هرچه زودتر به نزدیک ترین پایگاه امداد کوهستان یا مرکز درمانی مراجعه کنیم:
- احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه که بیش از چند دقیقه طول بکشد.
- تنگی نفس.
- سردرد شدید.
- تپش زیاد قلب.
- احساس خستگی زیاد.
- نداشتن ضربان قلب.
- زودرنجی و خشم.
- احساس اضطراب یا ناامنی.
- ازدست دادن تعادل.
- احساس ضعف شدید و سرگیجه.
- سنگینی سینه.
- احساس درد شدید در بدن، به ویژه بازوها، پاها، کتف و پشت.
- بی حسی یا مورمور شدن در بازوها یا چانه.
- غش کردن.
4. خطر بیماری های قلبی را با کوهنوردی کاهش دهیم.
بی گمان کوهپیمایی تاثیر خوبی بر کیفیت زندگی دارد، از سوی دیگر کار دستگاه قلب و عروق را بهتر کرده و خطر بروز بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
5. به توصیه های پزشک قلب و عروق توجه کنیم.
برای افزایش هرچه بهتر سلامت قلب، توصیه های پزشک معالج خود را به کار ببندیم. یکی از مهم ترین علت های پنهان ماندن ناراحتی های قلبی و به ویژه فشار خون بالا در بین افراد و از جمله کوهنوردان، این است که بسیاری از بیماران در مراجعه به پزشک سستی می کنند.
6. از ورزش لذت ببریم.
یکی از هدف های ورزش، لذت بردن از آن است. تحقیقات نشان داده است، که از راهکارهای موفقیت آمیز ادامه حرکت های ورزشی، علاقه مندی است.
7. با خانواده کوهپیمایی کنیم.
علاوه بر خود افراد خانواده مان را به شرکت در فعالیت های ورزشی و از جمله کوهپیمایی تشویق کنیم.
8. برنامه غذایی مناسب داشته باشیم.
برنامه غذایی مناسب و متعادل داشته باشیم. خوردن غذاهای سالم و ورزش پیوسته احتمال بیماری های قلبی و گردش خون را کاهش می دهد. متاسفانه گروه زیادی از مردم دچار پرخوری هستند. یادمان باشد غذای زیاد، فشار اضافی به قلب وارد می کند.
9. دخانیات را فراموش کنیم.
جای تردید نیست که مصرف دخانیات، به ویژه سیگار( و امروزه در ایران، قلیان) عامل اصلی در ایجاد بیماری های قلبی است. دخانیات قلب را تحریک کرده، سبب افزایش سرعت تپش آن می شود. همچنین رگ های خونی را منقبض و در نهایت کار قلب را زیاد می کند.
10. آب سرد ننوشیم.
بهترین دمای آب یا نوشیدنی های دیگر هنگام کوهنوردی 8 تا 13 درجه سانتیگراد است. هرگز نباید پس از انجام یک فعالیت سنگین کوهنوردی آب بسیار سرد بنوشیم، زیرا به کلیه ها، شش ها و نیز دستگاه گوارش آسیب می رساند.
11. فشار خون خود را کنترل کنیم.
فشار خون بالا یکی از نشانه های ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی است و از آن جا که کوهنوردان به دلیل بودن در ارتفاع زیاد، ممکن است فشار خونشان بالاتر باشد، لازم است هر شش ماه یک بار (به ویژه کوهنوردان40 سال به بالا) فشار خون خود را اندازه بگیرند.
12. وزرنمان را متناسب نگه داریم.
حفظ وزن مناسب و آمادگی جسمانی یکی از نکات قابل توجه در سلامت قلب در برنامه های کوهنوردی است. کوهنوردی با وزن زیاد و بدون آمادگی جسمانی بی تردید بر دستگاه تنفسی و قلب فشار وارد خواهدکرد.
به یاد داشته باشیم که تندرستی بر همه چیز اولویت دارد.
