لباس کوهنوردی زمستانی کلید یک برنامه موفق در فصل سرما است. بهتر است نگاهی متفاوت به لباس داشته باشیم و آن ها را مانند طناب، کوله پشتی، تبریخ و… یک ابزار کوهنوردی بدانیم و به همان اندازه به آن ها اهمیت بدهیم. لباس ها نباید فقط ظاهری خوب داشته باشند بلکه باید یک زنجیره ایمنی برای ما ایجاد کنند. پوشش زمستانی در کوهنوردی باید به گونه ای باشد که نه یخ بزنیم و نه عرق کنیم. زیرا در هر دو صورت انرژی زیادی را برای حفظ گرما و یا خشک کردن لایه های مرطوب از دست می دهیم. با این توضیحات به این پرسش مهم می رسیم: هنگام کوهنوردی در زمستان چه بپوشیم؟
اصول انتخاب لباس کوهنوردی زمستانی
ابتدا باید چند عامل را در نظر بگیریم: آب و هوا، نوع فعالیت، مسافت و زمان برنامه. این عوامل تعیین کننده لباس های ما در کوهنوردی است. سیستم تجربه شده و مناسبی به نام «لایهبندی» لباس در کوهنوردی وجود دارد. بعضی از کوهنوردان میگویند «مثل پیاز لباس بپوش». نکته مهم این شیوه این است که بتوانیم لایه ها را مطابق با راحتی و گرمای خود درآوریم یا اضافه کنیم. ما میتوانیم سیستم لایه بندی خود را به لایه های: داخلی (لایههای پایه)، لایه میانی (سافتشل)، لایه بیرونی (هاردشل) و کفش ها تقسیم کنیم.
لایه پایه (Base Layer) در پوشش زمستانی در کوهنوردی
هدف این لباس حفظ یک لایه خشک در کنار پوست و دور کردن رطوبت از بدن است. توانایی انتقال عرق از بدن بسیار مهم است و بر تمام لایه های دیگر تأثیر میگذارد. لایه پایه باید تنفس پذیر بوده و دمای بدن و راحتی را حفظ کند. پارچه پشمی ممکن است باعث خارش شود، بنابراین ترکیب پشم و پلی استر ممکن است گزینه مناسب تری باشد. اگر برنامه کوهنوردی ما کوتاه و یک روزه است، پلی استر معمولی یک انتخاب مقرون به صرفه خواهد بود. گرم تر از پشم است اما عیب آن، این است که بعد از یک روز استفاده بو خواهد گرفت. بهتر است از لباس های پنبه ای و نخی چشم پوشی کنیم، زیرا در صورت خیس و سرد شدن، به سختی خشک و گرم می شوند و به طبع آن ما هم همین طور. برای انتخاب جوراب، به یاد داشته باشیم، بهترین جوراب، پشمی و بدون دوخت و با ساق بلند است. داشتن جوراب خشک اضافی در کوله پشتی می تواند یک تاکتیک بازی ساز و تاثیرگذار باشد!
لایه دوم: لایه میانی (Mid Layer)
هدف این لایه ایجاد گرما با حبس کردن هوا نزدیک به بدن است. این لایه نیز باید تنفس پذیر باشد و به راحتی خشک شود. لباس های این لایه معمولا از فلیس (Fleece) است. این ماده در دفع آب خوب عمل می کند و سریع خشک میشود. برخی برای این لایه از بادگیر استفاده میکنند، اما این گزینه هم سرد است و هم تنفس پذیر نیست. اکنون یک گزینه بسیار محبوب در بین کوهنوردان پریمالافت (Prima Loft) است.
آیا می دانید: گورتکس چیست؟
فلیس (Fleece) چیست؟
«فلیس» نوعی پارچه مصنوعی است که معمولا از پلی استر ساخته میشود و به دلیل ساختار خاص خود، توانایی بالایی در دفع رطوبت دارد.
الیاف فلیس دارای ساختار کرکی و متخلخلی است که باعث میشود هوا در بین آن به دام بیافتد. این ساختار به فلیس اجازه میدهد تا رطوبت را از سطح پوست دور کند و به سمت بیرون هدایت کند. بسیاری از انواع فلیس با روکش های آب گریز پوشیده میشوند که باعث میشود قطرات آب روی سطح پارچه بنشیند و به داخل آن نفوذ نکند.
به دلیل خاصیت دفع رطوبت و عایق بودن، فلیس در تولید انواع لباسهای ورزشی و کوهنوردی بسیار پرکاربرد است. موارد زیر از آن جمله اند:
- لایه میانی لباس های کوهنوردی: فلیس به عنوان لایه میانی، رطوبت را از لایه پایه به خود جذب کرده و به بیرون منتقل میکند.
- پلار: لباسهای پلار که از جنس فلیس هستند، برای فعالیتهای ورزشی در هوای سرد بسیار مناسب هستند.
- کلاه و دستکش
نکته:
درمورد اهمیت فلیس در تولید لباس کوهنوردی زمستانی به این نکات توجه کنید:
- اگرچه فلیس در دفع رطوبت بسیار خوب عمل میکند، اما در برابر آب کاملا نفوذناپذیر نیست و در بارندگیهای شدید، بهتر است از لایه بیرونی ضد آب استفاده شود.
- انواع مختلف فلیس دارای خواص و کاربردهای متفاوتی هستند. برای انتخاب لباس فلیس مناسب، باید به ضخامت، وزن، نوع روکش و فعالیت مورد نظر توجه کرد.
فلیس به نامهای دیگری نیز شناخته می شود که بسته به نوع بافت، جنس و کاربرد آن ممکن است متفاوت باشد. برخی از متداولترین نامهای دیگر فلیس عبارتند از:
- پلار (Polar): این نام به طور خاص به لباسهایی گفته میشود که از جنس فلیس ساخته شدهاند و برای فعالیتهای ورزشی در هوای سرد بسیار مناسب هستند.
- پشم مصنوعی: این نام به دلیل شباهت ظاهری و عملکردی فلیس با پشم طبیعی به آن داده شده است.
- میکرو فلیس: نوعی فلیس با الیاف بسیار ریز است که نرمتر و سبکتر از فلیس معمولی است.
- فلیس گرمازا: این نوع خاصیت عایقکنندگی بالایی دارد و گرمای بدن را بهتر حفظ میکند.
برخی از فلیس ها از پلی استر، برخی از پلی پروپیلن و برخی دیگر از مخلوطی از این الیاف ساخته می شوند. این تفاوتها باعث میشود که هر نوع فلیس ویژگیهای خاص خود را داشته باشد و نام متفاوتی داشته باشد.
پریمالافت (Prima Loft) در لباس کوهنوردی زمستانی
پریمالافت یک عایق مصنوعی است که به دلیل عملکرد بالا و ویژگیهای منحصربهفرد خود در صنعت پوشاک، به ویژه لباسهای کوهنوردی و فعالیتهای طبیعت گردی، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این ماده به عنوان یک جایگزین مصنوعی برای پر طبیعی شناخته میشود و در بسیاری از محصولات از جمله کاپشن، کیسه خواب و دستکش استفاده میشود.
ویژگی های پریمالافت
به دلایل زیر از پریمالافت در تولید لباس کوهنوردی زمستانی استفاده می شود:
- عایق حرارتی بالا
- وزن کم
- ضد آب و باد بودن
- تنفس پذیری
- ضد آلرژی بودن
- مقاوم در برابر بو (پریمالافت در برابر رشد باکتریها و قارچها مقاوم است و به همین دلیل، بوی نامطبوع نمیگیرد.)
ساختار پریمالافت
پریمالافت از الیاف میکرو بسیار ریز در هم تنیده ساخته شده است. این ساختار باعث میشود که هوا در بین الیاف به دام بیافتد و به عنوان یک عایق حرارتی عمل کند.
کاربردهای پریمالافت
- کاپشنهای کوهنوردی و زمستانی
- کیسه خواب
- دستکش
- کلاه
بخوانید: اصول گام برداری در برف
سافت شل (Soft shell): لایه میانی بیرونی در زمستان
هدف لایه سافتشل دور نگه داشتن باد و رطوبت، حفظ راحتی ما و تهویه است. این لباس زمستانی باید از پارچههای کشسان با عملکرد بالا ساخته شده و دارای یقه و کلاه بلند بوده و در عین حال راحت و آزاد باشد. این لایه نسبت به یک پوشش گورتکس تنفس پذیرتر و ضدآب است.
شلوار
هنگام انتخاب شلوار باید از همان اصول بالاتنه سافتشل پیروی کنیم. به دنبال شلوارهایی با پارچههای کشسان با عملکرد بالا و سرزانوها و مچ پای تقویتشده باشیم. شلوار باید راحت بوده، آزادی حرکت را فراهم کند و بهتر است دارای زیپهای تهویه باشد. فراموش نکنیم که برای لایه بیرون شلوار گورتکس بپوشیم. شلوارهایی که در کنارشان زیپ بلند دارند از آن جهت که می توانیم بدون درآوردن کرامپونها آن را بپوشیم، گزینه مناسب تری خواهند بود.
هاردشل (Hard shell): لایه بیرونی
هاردشل با هدف محافظت در برابر باد، آب و برف طراحی می شود. لایه بیرونی باید مستحکم و در برابر پارگی و سایش مقاوم بوده و وزن کمی داشته باشد. یقه جلویی بلند، زیپهای آسان بازشو، زیپهای کناری برای تهویه، جیبهای بلند، کلاه بزرگ، مچهای چسب دار (Velcro)، آستینهای بلند و شکل آناتومیک مهم ترین ویژگیهای یک لایه بیرونی خوب است. جنس این لایه معمولا از GORE-TEX و eVent است.
در کنار لباس های اصلی، ما نیازمند پوشش جانبی نیز هستیم تا از گزند سرما و رطوبت در امان بمانیم: کلاه، دستکش، گتر و کفش کوهنوردی.
1. کلاه در کوهنوردی های رمستانه
کلاههای مختلف برای فعالیتهای مختلف ساخته می شوند. حتی بهترین کلاههای کوهنوردی نیز برای همه فصل ها مناسب نیستند. بنابراین برای فصل سرد سال باید کلاه مناسب سرما و بارندگی سر کنیم.
کلاههای پشمی، سبکهای مختلفی دارند. کلاههای بلند با انتهای آزاد و کلاههای کوتاهتر با یک مچ که نزدیک به بالای سر قرار میگیرد وجود دارد. برای کوهنوردی طولانی در هوای سرد، بهتر است کلاهی داشته باشیم که گوشهای ما را بپوشاند.
ما قرار است ساعتها کوهنوردی کنیم. بنابراین کلاه مان باید نرم، سبک و تنفس پذیر باشد تا جریان هوا و رطوبت را از سر ما دور کند. کلاه در کل باید راحت باشد و تجربه ما را لذتبخشتر کند. یک کلاه کوهنوردی خوب نباید خیلی تنگ باشد. همچنین نباید آستر خشن داشته باشد تا پوست ما ساییده شود.
صرف نظر از این که برنامه ریزی ما برای کوهنوردی تابستانی یا زمستانی است، تنفسپذیری برای کنترل رطوبت عرق ضروری است. به دنبال کلاه با پارچههای سبک برای تابستان و پارچههای گرم یا دو لایه برای زمستان باشیم. همچنین به یاد داشته باشیم که پارچههای طبیعی مانند پشم میتوانند هم برای هوای گرم و هم برای هوای سرد عالی باشند. پشم توانایی سازگاری با دما را دارد، بنابراین در زمستان گرما را فراهم میکند و در صورت گرم شدن ما را خنک میکند. به همین دلیل، کلاههای پشمی برای هر دو فعالیت بدنی سنگین و فعالیتهای آرامشبخشتر مانند پیاده روی مناسب هستند.
کلاه های کوهنوردی امروزه تنوع زیادی دارند و از مواد مختلفی ساخته می شوند. گرم و ضدآب بودن ویژگی مهم این پوشش برای زمستان است. فراموش نکنیم که در شرایط طوفانی از کلاه های ویژه این آب و هوا استفاده کنیم.
2. دستکش
دستکش باید گرم باشد و مخصوص فعالیتهای زمستانی. بهتر گزینه دستکش دولایه است. در این دستکش ها لایه داخلی باید نازک تر و گرم تر و لایه بیرونی ضد آب و باد باشد. ساق بلند همراه با مچ بند یک مزیت خوب برای دستکش های زمستانی است. لایه های دستکش همانند کاپشن ها از لایه پلار (فیلیس) برای گرم کردن و گورتکس برای دوری از رطوبت و باد ساخته می شود.
3. گتر
این پوشش ساق پا و کفش های ما را از خیس شدن در امان نگه می دارد. به یاد داشته باشیم که در مواقعی که لازم نیست از این وسیله استفاده نکنیم و همچنین فراموش نکنیم گتر زمستانی بپوشیم.
4. کفش کوهنوردی
کفش ها مهمترین مورد از تجهیزات زمستانی هستند. ممکن است با کمبودهای دیگر کنار بیاییم اما اگر کفش های کوهنوردی ما نامناسب باشد، کار تمام است! حتی ممکن است انگشت های پا را از دست بدهیم!
کفش های کوهنوردی زمستانی ما باید با جورابهای ضخیم متناسب باشند و از پاهای ما حمایت کنند. نیازی به گفتن نیست که باید ضد آب، گرم، سبک و –ترجیحا- سازگار با کرامپون باشند.
