اغلب تصور میشود که بودن در شب کوهستان، نتیجه گم شدن است. از سوی دیگر ترس از تاریکی به شدت در زیستشناسی ما ریشه دوانده است؛ ما شرطی شدهایم که در شب، خطر را ببینیم. تلاش برای غلبه بر این فوبیا میتواند به معنای دست و پنجه نرم کردن با اهریمن قدرتمندی باشد که همه جا را فراگرفته است!! شاید برای برخی همین دو دلیل کافی باشد تا از «کوهنوردی در شب» بپرهیزند.
اما با دانش و آمادگی مناسب، کوهنوردی در شب میتواند یک انتخاب مثبت باشد نه یک مخمصه اضطراری. دیدن درخشش نقرهای صخرههای مهتابی یا تماشای طلوع خورشید از روی قله، چیز نادر و شگفتانگیزی است، مانند کشف یک جنبه کاملا جدید از دوستی که سالهاست او را میشناسیم.

چرا باید در شب کوهنوردی کنیم؟
کوهنوردی شبانه به ما امکان می دهد تا جهان را از چشم اندازی نو ببینیم و دست به تجربه ای متفاوت بزنیم. اما دلایل زیر هم می تواند ما را به این کار ترغیب کند:
- دیدن برآمدن خورشید از روی قله.
- در امان ماندن از گرمای روز (به ویژه در تابستان).
- متفاوت دیدن چشم اندازهای تکراری.
- کوهنوردی در زیر نور ماه.
- و از همه مهمتر مدیریت زمان.
در کوهپیما بخوانید: راهنمای کوهنوردی در بهار
نکته های مهم برای کوهنوردی در شب
بی تردید کوهنوردی در شب کمی متفاوت از انجام این کار در روز است. به همین دلیل باید به اقتضای شرایط چند نکته را در نظر داشته باشیم تا صعود ما با پایانی خوش همراه باشد.
آهسته شروع کنیم.
مانند هر مهارت یا تجربه جدید در کوهستان، نباید در ابتدا بیش از حد توان، خود را به چالش بکشیم. بهتر است برای چند برنامه اول یک تپه متوسط یا یک دشت آرام با مسیریابی سرراست پیدا کنیم. همچنین بهتر است نزدیک به مظاهر شهری یا جاده باشد، با پاکوب مشخص.
شب مناسب را انتخاب کنیم.
بررسی دقیق پیشبینی هوا برای نخستین تجربههای شبانه مهم است (هرچند در همه شب نوردی ها باید به این نکته توجه داشته باشیم). حالت ایدهآل، یک شب آرام با هوایی معتدل و با یک ماه بزرگ و درخشان و آسمانی صاف است.
تجهیزات لازم و کافی همراه داشته باشیم.
ناگفته پیداست که به تمام تجهیزاتی که در روز با خود می بریم برای کوهنوردی در شب نیز نیاز داریم. علاوه بر آن ها کیسه خواب و کیسه بیواک نیز لازم است.
اصول مسیریابی را بدانیم.
مسیریابی در شب میتواند یک چالش بزرگ باشد. پیش از صعود شبانه با اصول مسیریابی آشنا شویم.
در زمان و مکان ثابت قدم بمانیم.
شب درک ما را از بسیاری چیزها تغییر میدهد؛ تنش را افزایش میدهد، صداها را تشدید میکند و دریافت ما از زمان و مکان را نیز منحرف میکند. بدون نشانههای بصری فراتر از نور چراغ پیشانی، ممکن است مسافتی را که در یک زمان معین طی کردهایم، بیش از حد یا کمتر از واقعیت تخمین بزنیم. از این موضوع آگاه باشیم و به تکنیکهای ناوبری خود اعتماد کنیم.

آرامش خود را حفظ کنیم.
در طبیعت وحشی شبانه، ترسهای غریزی میتوانند بر قضاوت منطقی ما غلبه کنند. به یاد داشته باشیم که آرامش خود را حفظ کنیم؛ جا خالی کردن در برابر ترس فقط دردسر ما را بیشتر می کند.
با گروه همراه شویم.
بهتر است به تنهایی به کوهستان نرویم و با یک دوست یا با یک گروه همراه شویم. این نکته به ویژه در نخستین صعودهای شبانه اهمیت دارد.
چراغ پیشانی با کیفیت و باتریهای اضافی داشته باشیم.
نور هنگام کوهپیمایی در تاریکی ضروری است. داشتن یک چراغ پیشانی با کیفیت برای ایمنی و راحتی لازم است. همچنین باید باتریهای اضافی همراه خود داشته باشیم. برای نور طولانی مدت به گوشی همراه خود تکیه نکنیم.
پس از استفاده از یک چراغ روشن، مدتی طول میکشد تا دید شبانه ما تنظیم شود، بنابراین شاید لازم باشد ابتدا آن را در نور مهتاب به کار ببریم.
مهارت های لازم برای کوهنوردی در شب: جهت یابی با عناصر طبیعت
از مسیر خارج نشویم.
میانبرها ممکن است گاهی اوقات ایده خوبی به نظر برسند، اما سرگردانی در تاریکی این طور نیست. به مسیرهای خوب و آبپخشان ها بچسبیم! نشانه هایی مانند درختان، نهرها، حصارها و… در شب بسیار مفیدتر از روز هستند. آن ها را فراموش نکینم و به یاد داشته باشیم که دانستن مهارتهای اولیه ناوبری ضروری است.
پوشش لایه ای داشته باشیم.
حتی در گرمترین ماههای تابستان، در ساعات اولیه صبح ممکن است هوا بسیار سرد باشد. حتما چند لایه لباس بپوشیم تا به راحتی بتوانیم آن ها را کم و زیاد کنیم. مطمئن شویم که لباس کافی پوشیده و با خود برداشته ایم.
در مسیر به اندازه کافی استراحت کنیم.
شاید به نظر برسد که صعود در شب خستگی کمتری دارد. حتی اگر چنین باشد، استراحت را فراموش نکنیم. نکته مهم دیگر این که بدن ما در آن ساعت ها عادت به فعالیت ندارد، پس، از وارد کردن فشار بیش از حد به خود بپرهیزیم.

به اندازه غذا بخوریم.
هیچ کس حوالی نیمه شب هوس یک وعده غذایی کامل نمیکند. بنابراین همراه داشتن تنقلات – میوه، آجیل، کراکر و… – در طول صعود از یک سو ما را سرپا نگه میدارد و از سوی دیگر دستگاه گوارش مان را به هم نمی ریزد. البته همیشه وعده یک صبحانه درست و حسابی همراه داشته باشیم!
هیداته بمانیم.
نوشیدن آب و دیگر مایعاتی که به اندازه کافی املاح دارند در هر زمان و هر فصلی برای بدن لازم است. پس خوب است نوشیدنی به اندازه کافی همراه داشته باشیم.
از تجربه خود لذت ببریم…
اگر ترسیده ایم یا خسته شدهایم، از بازگشت نترسیم. ساعت بدن ما به ما اطلاع میدهد که آیا احساس مان اشتباه است یا خیر. لذت تجربه کردن را به کابوس تبدیل نکنیم.
در نور ماه کامل به دل کوهستان بزنیم.
همان طور که پیشتر گفته شد، بهتر است در شب های مهتابی صعود کنیم، تا هم آرامش بیشتری داشته باشیم و هم از نور آن برای کوهنوردی استفاده کنیم.
برای روبرو شدن با جانوران آماده باشیم.
بیشتر برخوردهای ما با حیات وحش در شب احتمالا بیضرر خواهد بود، اما مهم است که در مورد حیوانات منطقه تحقیق کنیم و از محیطی که واردش می شویم آگاه باشیم. به صداها توجه داشته باشیم تا در صورت لزوم بتوانیم واکنش نشان دهیم.
آهسته حرکت کنیم.
تاریکی، زمین را چالشبرانگیزتر میکند. حتی در مسیرهای آشنا، به نظر میرسد سنگها و ریشهها ناگهان ظاهر میشوند تا ما را به زمین بیندازند یا مچ پای ما را بپیچانند! پس آهسته حرکت کنیم و انتظار نداشته باشیم با همان سرعتی که در روشنایی روز راه را می پیماییم، کوهنوردی کنیم. آهسته رفتن همچنین به ما امکان میدهد چیزهایی را مشاهده کنیم که ممکن است در تند رفتن از دست بدهیم.

هوشیار باشیم.
گم شدن در تاریکی آسان است! حتی در مسیری که بارها در روز آن را پیموده ایم. مراقب نشانههای مسیر باشیم. اگر مسیر را ترک میکنیم تا از صخرهها بالا برویم یا در یک چمنزار دراز بکشیم، حتما به خاطر بسپاریم که چگونه به راه اصلی بازگردیم.
کوله پشتی خود را منظم نگه داریم.
پیدا کردن وسایل در کوله پشتی در شب میتواند سختتر باشد. چیزهای ضروری و مهم مانند بطری آب و غذا را در دسترس قرار دهیم تا به دردسر نیافتیم.
به خانواده یا یک دوست بگوییم کجا میرویم.
چه روز و چه شب، باید به خانواده یا دوستی اطلاع دهیم که کجا می رویم تا اگر در زمان مورد انتظار برنگشتیم، آن ها بدانند.
استفاده از هدلامپ در کوهنوردی شبانه
اگر تجربه کوهنوردی در شب را نداشته باشیم، ممکن است این تصور غلط را داشته باشیم که نور روشنتر برای کاوش در تاریکی بهتر است. شاید چراغ پیشانی و چراغ قوه برای برخی از گردشها که در آن حداکثر روشنایی ضروری است، مانند اسکای رانینگ یا در شرایط اضطراری لازم و ضروری باشد، اما آن نور تند ممکن است، دید شبانه ما را مختل کند.
تا حد امکان استفاده از چراغ پیشانی یا چراغ قوه خود را محدود کنیم و به نور طبیعی ماه (اگر به اندازه کافی کامل باشد) تکیه کنیم. این به چشمان ما اجازه میدهد تا با تاریکی سازگار شوند و دید شبانه ما را تقویت کند تا بتوانیم منظره، حیات وحش و آسمان پر ستاره را در زیر نور طبیعی بهتر ببینیم.

چند نکته برای بهینه سازی دید شبانه
به چشمان خود زمان دهیم تا به تاریکی عادت کنند.
ممکن است تا 45 دقیقه طول بکشد تا چشمان ما به طور کامل با تاریکی سازگار شود.
به منبع نور خیره نشویم.
فقط یک ثانیه نگاه کردن به یک منبع نور برای تأثیر گذاشتن بر دید شبانه ما کافی است تا مختل شود. اگر با گروهی کوهنورد روبرو شدیم که از چراغ پیشانی و چراغ قوه استفاده میکنند، از آن ها بخواهیم هنگام عبور از کنار ما در مسیر، چراغهای خود را خاموش کنند یا تا حد امکان نگاه خود را برگردانیم. و صد البته خود ما نیز چنین کنیم.
از دید محیطی خود استفاده کنیم.
سلولهای استوانهای در چشمان ما که برای دیدن در نور کم ضروری هستند، در قسمتهای جانبی شبکیه بیشتر هستند، به این معنی که میتوانیم با استفاده از دید محیطی خود در شب بهتر ببینیم. به جای نگاه مستقیم به سوژه، سعی کنیم بیشتر یک نگاه خیره داشته باشیم که در آن از آنچه در بالا، پایین و در طرفین چشمان مان قابل مشاهده است، آگاه باشیم.
از نور قرمز استفاده کنیم.
چه چراغ قوه را ترجیح دهیم و چه هدلامپ، انتخاب مدلی با تنظیم نور قرمز برای کوهنوردی در شب گزینه مناسبی است. زیرا نور قرمز ملایمتر است و دید شبانه ما را از بین نمی برد. همچنین برای خواندن نقشه یا برداشتن وسیله از کوله پشتی مناسب است و مهم تر از همه آزار ندادن و نترساندن جانوران است.
آداب استفاده از چراغ پیشانی
این راهنمایی برای هر زمانی است که از چراغ پیشانی استفاده میکنیم، چه در اطراف کمپ و چه هنگام کوهنوردی:
- بسیاری از چراغهای پیشانی زاویه قابل تنظیم دارند. اگر با کوهنوردان دیگر صحبت میکنیم، مطمئن شویم که نور به سمت زمین متمایل است و نه به صورت آن ها. اگر چراغ پیشانی ما قابل تنظیم نیست، مستقیم به صورت دیگران نگاه نکنیم.
- نور خود را متناسب با نیازهای مان محدود کنیم. بسیاری از چراغهای پیشانی تنظیمات شدت نور دارند. در بسیاری از موارد، نیازی نیست نور آنها روی «نور بالا» تنظیم شده باشد.
- میزان نور را روی درجه کم بگذاریم، یا اگر امکانش هست، از نور قرمز در اطراف کمپ استفاده کنیم تا دید شبانه سایر کوهنوردان را خراب نکنیم.
- هنگامی که به نور نیاز نداریم، چراغ خود را خاموش کنیم. این کار به حفظ عمر باتری نیز کمک میکند.