شرایط و ضوابط کوهنوردی در حال تغییر است!! بعضی ها به جای لباس و تجهیزات، بسته های سیگار و بطری های الکل در کوله شان می گذارند. اگرچه سرمای ارتفاعات بالا نیازمند چیزی برای گرم نگه داشتن ماست، اما مطمئنا آن چیزها الکل و سیگار نیست! برخی فکر می کنند مصرف مقدار مشخصی الکل و سیگار در کوهنوردی می تواند کوهنورد را برای پیمایش ارتفاع بالاتر جسور و آماده کند…..آیا چنین است!؟
ماهیت فعالیتهایی مانند اسکی، پرش بانجی، سقوط آزاد با چتر، غارنوردی، فرود آمدن از صخره، کوهنوردی و… به گونه ای است که هوش و حواس جمع و توان کامل شش ها را می طلبد. بنابراین هرکاری که این شرایط را برهم بزند میتواند برای زندگی ورزشکار بسیار خطرناک باشد.
چیز دیگری که برخی به آن اعتقاد دارند این است که الکل بدن را گرم نگه می دارد، این درست نیست. دلیل گرم شدن بدن این است که الکل رگ های خونی را گشاد می کند و احساس گرما در بدن ایجاد می کند که فقط یک حس کاذب است. اگر صعودی در پیش داریم یا در حال برنامهریزی برای آن هستیم، باید به خاطر داشته باشیم که سیگار، الکل و مواد مخدر چیزی جز دردسر و حتی فاجعه برای ما ندارد. مصرف این ها در کوهستان بیشتر یک عیب است تا یک فضیلت.
اثرات مصرف الکل در کوهنوردی
اگر یک جرعه کوچک بنوشیم، چه اتفاقی میافتد؟ سه اتفاق بد، که شاید بتوان آن را «اثر سهگانه مسمومیت» نامید، عبارت است از:
1. کاهش شدید دمای بدن، فرودمایی (Hypothermia)
به محض این که حتی مقدار کمی الکل وارد بدن شود، رگ های خونی گشاد میشوند. بهتر است بگوییم رگها از یک خیابان باریک دوطرفه به یک بزرگراه یک طرفه با ۶ لاین تبدیل میشوند. خب حالا خون به راحتی از ماهیچه ها و ارگان های داخلی بدن به سمت نواحی سطحی مانند پوست جریان پیدا میکند. با این اتفاق مقدار بسیار زیادی از گرمای بدن از دست میرود و باعث میشود بدن از درون سرد شود. شاید برخی با این موضوع مشکلی نداشته باشند، اما قلب مهربان و مغز هوشیار آن ها مطمئنا با کمی پایین آمدن دمای بدن نمیتوانند به طور عادی کار کنند. در نهایت این شرایط میتواند منجر به وضعیتی به نام هیپوترمی شود که بالقوه خطرناک و حتی کشنده است.
سیگار کشیدن هم گردش خون در دست و پا را مختل می کند و در نتیجه بدن حساسیت بیشتری به سرما و یخ زدگی پیدا می کند.
همه چیز درباره فرودمایی یا هیپوترمی را در کوهپیما بخوانید.
2. کم آبی بدن (Dehydration)
علاوه بر این که الکل به معنای واقعی کلمه بدن را سرد می کند، باعث خشکی اش هم می شود. به این صورت که همراه با گرمای بدن، مقدار زیادی از آب بدن به صورت بخار از دست می رود. در طول کوهپیمایی، یک اصل بسیار اساسی، نوشیدن آب فراوان است. اگر در عرض چند ساعت آب بیشتری از آنچه در طول روز نوشیده شده از دست برود، چه خواهد شد؟
کم آبی بدن به خودی خود یک مشکل جدی پزشکی است که به تنهایی کوهنورد را به خطر می اندازد، اکنون در نظر بگیریم که کم آبی با ارتفاع زدگی هم همراه شود، زیرا دهیدریشن بدن را مستعد ابتلا به سومین و فاجعه بارترین عامل این سه گانه، یعنی بیماری ارتفاع یا همان ارتفاع زدگی (AMS) می کند.
3. ارتفاع زدگی (AMS)
این عارضه پزشکی به دلیل کمبود اکسیژن کافی برای عملکرد بدن در ارتفاعات بالا رخ میدهد. این بیماری در ابتدا به صورت خفیف شروع میشود، اما ممکن است در نهایت منجر به «ادم ریوی ارتفاع بالا» (HAPE) و «ادم مغزی ارتفاع بالا» (HACE) شود.
همه می دانیم که چرا اکسیژن برای زنده ماندن ضروری است. هرچه از سطح دریا بالاتر برویم، بدن با کمبود بیشتر اکسیژن مواجه می شود. مصرف الکل و سیگار فقط این کمبود اکسیژن را تشدید میکند. به طور خلاصه، کسی که در کوهنوردی الکل می نوشد یا سیگار می کشد، به طور قطع بیماری ارتفاع حاد (AMS) را به جان میخرد.
سایر مشکلات مصرف مشروبات الکلی در کوه
از سوی دیگر مشکلات دیگری نیز هستند که با مصرف این دو ماده گریبانگیر ما می شود.
سردردهای میگرنی:
الکل تأثیر سریعی بر بدن دارد که مغز را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. فرد پس از مصرف الکل ممکن است احساس سرگیجه شدید داشته باشد که در نهایت می تواند منجر به مشکلات مغزی مانند میگرن شود.
سوخت و ساز بدن (متابولیسم):
بدن انسان فقط قادر است مقادیر بسیار کمی الکل را متابولیزه کند. مصرف بیش از حد آن می تواند باعث باقی ماندن الکل در جریان خون و در نتیجه آسیب به اندام ها و سایر مشکلات جدی پزشکی شود.
آیا کوهنوردی و نوشیدن الکل با هم هماهنگ هستند؟
ما به عنوان ورزشکاران سلامتمحور طبیعت، باید این سوال را از خودمان بپرسیم که آیا الکل عملکردم را بهبود می بخشد یا به آن آسیب میزند؟
موارد زیادی برای بررسی وجود دارد: پیامدهای تغذیهای و ریکاوری؛ ایمنی در کوهستان؛ جنبههای اجتماعی/فرهنگی و البته روی تاریک ماجرا اختلال آسیب زای مصرف الکل. بیایید با هم این موارد را بررسی کنیم.
تغذیه و ریکاوری
اگر به طور جدی به دنبال افزایش توانایی جسمی و روحی هستیم، الکل هیچ کمکی نخواهد کرد. در واقع، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این ماده میتواند از جنبه های مختلف مضر باشد، از جمله:
- مهار کردن ریکاوری: الکل روند بازسازی بدن را کند می کند.
- کاهش زمان واکنش: الکل واکنش و عکس العمل ما را کم می کند.
- کاهش حداکثر قدرت در روز بعد از مصرف: الکل با به تاخیر انداختن ترمیم عضلات و مهار هماهنگی، قدرت ما در روز بعد از مصرف را کم می کند.
- اختلال در عملکرد شناختی: الکل بر توانایی تفکر و تصمیمگیری ما تأثیر منفی می گذارد.
- افزایش خطر آسیبدیدگی: الکل مهارتهای حرکتی ما را ضعیف کرده، قدرتمان را کاهش داده و خطر آسیبدیدگی را افزایش میدهد.
- کاهش عملکرد: الکل عملکرد ورزشی ما را پایین می آورد.
- اختلال در بازسازی گلیکوژن: گلیکوژن نوعی قند ذخیرهشده در عضلات و کبد است که سوخت اصلی انقباضات عضلانی و حفظ ثبات قند خون از آن تامین می شود. الکل در بازسازی گلیکوژن اختلال ایجاد میکند.
- مهار سنتز پروتئین: الکل روند بازسازی و ترمیم بافتهای عضلانی را با مهار سنتز پروتئین مختل می کند.
- سرعت بخشیدن به هضم: الکل باعث می شود غذا سریعتر از بدن عبور کند و منجر به مشکلات گوارشی مانند اسهال می شود.
- افزایش کالری دریافتی: از آنجا که الکل کالری بالایی دارد، میتواند منجر به افزایش وزن شود.
- اختلال در تنظیم دمای بدن: الکل با کاهش دمای داخلی و افزایش تبخیر از سطح پوست، توانایی بدن برای تحمل فعالیت را کاهش می دهد.
- کاهش قند خون: الکل قند خون را کاهش داده و در نتیجه منجر به افت قند خون (Hypoglycemia) می شود.
- کاهش تولید هورمون تستوسترون: الکل تولید هورمون تستوسترون (که رشد عضلات و عملکرد ورزشی را بهبود می بخشد) را در مردان کم می کند.
این فهرست به همین بدی است که می بینیم و این چیزی نیست که با کوهنوردی ما هم خوانی داشته باشد.
ایمنی و کوهنوردی
الکل، اندیشیدن، مهارتهای حرکتی و زمان واکنش را مختل می کند. کوهنوردی نیازمند ذهنی تیز برای صعود، استفاده از ابزار، بستن گرهها و داشتن حواس جمع به طور مؤثر است. الکل بر مخچه تأثیر میگذارد، بخشی از مغز که برای تعادل، درک حسی محیط، حل مسئله و انجام کارهای حرکتی حیاتی است. بنابراین، نوشیدن الکل برای «آرامش اعصاب» در یک صعود خطرناک، میتواند کار را دشوارتر کند و ایمنی ما تهدید کند.
هیچ ورزشی وجود ندارد که در مورد خطاهای ایمنی بیگذشتتر از کوهنوردی باشد. این طور نیست که ما در حال پرتاب توپ به سبد باشیم و اگر خطایی کردیم بتوانیم آن را جبران کنیم. در کوهنوردی اولین اشتباه می تواند آخرین باشد. باید از خود بپرسیم: «آیا میخواهیم به جمع طولانی از قربانیان حوادث کوهنوردی بپیوندم که حتی زمانی که افراد هوشیار هستند هم به اندازه کافی اتفاق میافتد؟»
ما میدانیم که الکل بر هماهنگی چشم و عضله و زمان واکنش و ادراک تأثیر میگذارد. از سوی دیگر توانایی ما برای پردازش اطلاعات و همچنین مقدار اطلاعاتی که میتوانیم پردازش کنیم را نیز کند میکند. پس باید میان ایمنی و الکل یکی را انتخاب کنیم.
در پایان…..زمانی که هوشیار و سرحال باشیم، زیبایی طبیعت را بیشتر درک خواهیم کرد. برخی بر این باورند که سیگار و الکل راه حلی برای استرس ذهنی است، اما این باور کاملا اشتباه است. در واقع، اگر می خواهیم از مسیر لذت ببریم و به سلامت به خانه بازگردیم، نباید در کوهپیمایی الکل و سیگار مصرف کنیم.
شاید بعضی الکل را راه حلی برای همه چیز میدانند و شاید فکر کنند سیگار تمام نگرانیهایشان را دود می کند، اما بهتر است هر دو را کنار بگذارند و در عوض، اجازه دهند کوهستان آنها را «بالا ببرد»!
بگذاریم طبیعت و زیباییاش جادوی خود را روی ما اعمال کند. به معجزه کوهستان ایمان بیاوریم.
