کوهنوردی، با تمام زیباییهایش، خطراتی را نیز به همراه دارد. یکی از مهمترین بخشهای بدن که در کوهستان نیاز به محافظت ویژه دارد، چشمها هستند. عینک کوهنوردی ابزاری ضروری برای کوهنوردان است که از چشمان آنها در برابر طیف وسیعی از عوامل آسیبزا مانند نور فرابنفش، باد، برف، گرد و غبار و ضربههای احتمالی محافظت میکند. این عینکها با طراحی خاص و لنزهای باکیفیت، دید واضح و شفافی را برای کوهنوردان فراهم کرده و به آنها کمک میکنند تا از طبیعت زیبای کوهستان لذت ببرند.
در ادامه به بررسی دقیقتر اهمیت استفاده از عینک کوهنوردی می پردازیم.
خطرهای نور خورشید در کوهستان
قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید به طور متوسط با هر 1000 متر ارتفاع بین 4 تا 16 درصد افزایش مییابد. این افزایش باعث بیشتر شدن نور خطرناک UVB نیز می شود. از سوی دیگر زمین های پوشیده از برف بین 80 تا 90 درصد بیشتر از سطوح خاکی، نور خورشید را منعکس میکنند. از این درصدها چنین می توان نتیجه گرفت که شدت تابش خورشید در ارتفاع 2000 متری 1.5 برابر و در ارتفاع 4000 متری 2.5 برابر بیشتر از سطح دریا است. اثرات آن نیز بسته به ضخامت لایه ازن (که به عنوان یک فیلتر طبیعی عمل میکند)، آب و هوای مناطق مختلف، فصل و زاویه تابش نور خورشید متفاوت خواهد بود. ناگفته نماند که تابش خورشیدی در اعتدال پاییزی 25 درصد بیشتر از اعتدال بهاری است که لایه ازن ضخیمتر است.
حتی زمانی که هوا ابری است، نور خورشید می تواند در کوهستان خطرناک باشد. بعضی از ابرها مانند آلتو کومولوس می توانند نور UV را کم کنند و بعضی دیگر مانند ابر سیروس هیچ اثری ندارند. مه نیز 50 درصد از نور خورشید را از خود عبور میدهد، بنابراین خطر همچنان وجود دارد.
علاوه بر خورشید، باد و سرما در ارتفاع یا در مناطق سردسیر میتوانند در صورت محافظت نکردن از چشمها با عینک یا عینک آفتابی، خطرات متعددی برای چشمان ما ایجاد کنند.
شایعترین بیماریهای چشم در کوهنوردی
برف کوری (Photo keratitis): این بیماری به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه UVB ایجاد میشود. برف کوری در واقع سوختگی قرنیه چشم است. این بیماری با درد شدید، احساس وجود جسم خارجی در چشم، حساسیت به نور و آبریزش همراه است.
اریتروپسی (Erythropsia): این بیماری نوعی خستگی شبکیه است که در نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور شدید ایجاد میشود. در این عارضه بیمار اشیا را قرمز و یا با رنگدانه های قرمز می بیند.
سندرم سفید شدگی ناگهانی (White-out): وضعیتی است که در آن فرد به طور ناگهانی و موقت همه چیز را سفید میبیند. این پدیده علاوه بر انعکاس نور از سطح برف و یخ می تواند بر اثر اختلال در خون رسانی به مغز، تحریک عصب بینایی یا مشکلات دهلیزی گوش رخ دهد.
یخزدگی پلک ها: عارضهای که در آن بر اثر سرمازدگی پلک ها دچار قرمزی، تورم و تاول می شوند.
یخ زدگی قرنیه: همان طور که از نامش پیداست، قرنیه بر اثر سرما دچار یخ زدگی می شود.
این بیماریها دو ویژگی ضروری برای عینکهای آفتابی کوهستان را برجسته میکنند: مسدود کردن اشعه UVB و پوشاندن کامل اطراف چشم ها.
چرا به عینک کوهنوردی نیاز داریم؟
با توجه به مطالب گفته شده، محافظت از چشم ها در کوهنوردی امری ضروری و اجتناب ناپذیر است و استفاده از عینک شاید بهترین گزینه باشد. زیرا:
- در ارتفاعات، شدت اشعه فرابنفش خورشید بسیار بیشتر است و میتواند به چشمها آسیب جدی برساند. عینکهای کوهنوردی با فیلترهای UV مناسب از چشمهای ما محافظت میکنند.
- باد شدید در ارتفاعات میتواند باعث خشکی چشم شود. عینکهای کوهنوردی با ایجاد یک سد محافظتی، از ورود باد به چشم جلوگیری میکنند.
- در شرایطی مانند بارش برف یا باران، عینکهای کوهنوردی با لنزهای مناسب، دید ما را بهبود میبخشند.
- لنزهای پلاریزه در عینک های کوهنوردی، خیرگی ناشی از انعکاس نور خورشید بر روی برف، آب و سایر سطوح را کاهش میدهند.
ویژگیهای یک عینک کوهنوردی خوب
- لنزها باید از مواد مقاوم و با کیفیت ساخته شده باشند و پوشش ضد خش داشته باشند.
- فریم عینک باید سبک و راحت باشد تا در طول کوهنوردی مشکلی ایجاد نکند.
- عینک باید اطراف چشم را به طور کامل بپوشاند تا از ورود نور اضافی، گرد و غبار، برف و سایر ذرات جلوگیری کند.
- لنز پلاریزه داشته باشد تا برای کاهش خیرگی و بهبود دید در شرایط آفتابی مناسب باشد.
- همه عینکهای کوهنوردی باید دارای فیلتر UV باشند تا از چشمها در برابر اشعههای مضر خورشید محافظت کنند.
انواع لنزهای عینک کوهنوردی
- لنزهای تیره: برای استفاده در روزهای آفتابی و شرایط پرنور مناسب هستند.
- لنزهای زرد: کنتراست را افزایش میدهند و برای استفاده در شرایط ابری و مه آلود مناسب هستند.
- لنزهای نارنجی: دید را در شرایط کم نور بهبود میبخشند.
- لنزهای شفاف: برای استفاده در شب یا تونلها مناسب هستند.
نکات مهم هنگام خرید عینک کوهنوردی
- نوع فعالیت کوهنوردی خود را در نظر بگیریم: برای کوهنوردی در ارتفاعات بالا، عینکهایی با پوشش کامل و لنزهای پلاریزه مناسبتر هستند.
- شرایط آب و هوایی منطقهای که در آن کوهنوردی میکنیم را در نظر بگیریم: برای مناطق آفتابی، لنزهای تیره و برای مناطق ابری، لنزهای زرد مناسبتر هستند.
- عینک باید به راحتی روی صورت ما قرار گیرد تا بهترین عملکرد را ارائه دهد.
- فراموش نکنیم که باید عالی هم به نظر برسیم!!
با انتخاب یک عینک کوهنوردی مناسب، میتوانیم از چشمان خود در برابر آسیبها محافظت کرده و لذت بیشتری از کوهنوردی ببریم.
فناوری لنز
محافظت از UV: عینک های جدید اکنون دارای 100% محافظت از اشعه UV هستند. هرچه بالاتر برویم، اشعه UV شدیدتر است، بنابراین محافظت برای یک روز در کوهستان بسیار مهم است.
لنزهای آینه ای (انعکاسی): این لنزها نور بیشتری نسبت به لنزهای استاندارد منعکس می کنند و خیرگی را در شرایط روشن کاهش می دهند.
لنزهای پلاریزه: این لنزها نور عمودی را فیلتر می کنند تا خیرگی را بیشتر از عینک های آینه ای استاندارد کاهش دهند و وضوح بیشتری ارائه دهند و آنها را برای ورزش های برفی مناسب کنند.
لنزهای دوگانه: لنزهای دوگانه در بیشتر طرح های جدید وجود دارند و به عنوان یک مانع حرارتی بین لنزها عمل می کنند و مه گرفتگی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهند.
پوشش ضد مه: لنزهای ضد مه با یک ماده شیمیایی اندود می شوند تا از بخار گرفتن آن ها جلوگیری شود.
اهمیت فریم مناسب
علاوه بر محافظت از چشمها در برابر نور مضرخورشید، باید از آن ها در برابر باد، سرما و هر چیزی که میتواند مانع دید ما شود و یا آسیب زا باشد نیز محافظت کنیم. توصیه مهم این است که فریم منحنی را انتخاب کنیم که به خوبی دور چشم های ما را بپوشاند و دارای محافظهای جانبی باشد. دستههای قابل تنظیم گزینه خوبی برای اطمینان از محکم بودن آنها هستند. بند نیز میتواند یک گزینه برای کاهش احتمال گم شدن عینک و بهتر نگه داشتن آن باشد.
مراقبت از عینک کوهنوردی
عینک کوهنوردی یک سرمایهگذاری مهم برای کوهنوردان است. برای حفظ کارایی و طول عمر عینک خود، باید از آن خوب نگهداری کنیم. در ادامه، چند نکته مهم برای مراقبت از عینک کوهنوردی یادآوری می شود:
تمیز کردن عینک
- همیشه از یک پارچه میکروفیبر نرم برای تمیز کردن لنزها استفاده کنیم. این پارچهها به لنزها آسیب نمیرسانند و لکهها را به خوبی پاک میکنند.
- اگر لنزها کثیف هستند، میتوانیم از آب گرم و صابون ملایم برای تمیز کردن آنها استفاده کنیم. سپس، با آب سرد بشوییم و با پارچه میکروفیبر خشک کنیم.
- از مواد شیمیایی مانند الکل، آمونیاک و حلالها برای شست و شوی عینک خودداری کنیم. این مواد میتوانند به پوشش محافظ لنزها آسیب برسانند.
- لنزها را با آستین لباس یا دستمال کاغذی تمیز نکنیم. این مواد حاوی ذرات ریزی هستند که میتوانند به لنزها خراش وارد کنند.
نگهداری از عینک
- عینک خود را همیشه در جعبه مخصوص آن نگهداری کنیم. این کار از خراشیده شدن لنزها و آسیب دیدن فریم جلوگیری میکند.
- قرار دادن عینک روی سر باعث میشود که لنزها خم شوند و به فریم فشار وارد شود.
- قرار دادن عینک در معرض حرارت مستقیم مانند داخل ماشین داغ میتواند به لنزها آسیب برساند.
- رطوبت میتواند باعث ایجاد کپک و قارچ روی لنزها و فریم شود.
تعمیرات عینک
اگر لنزها خراشیده شده یا فریم عینک شکسته شده است، به یک متخصص تعمیر عینک مراجعه کنیم. تلاش برای تعمیر خودسرانه ممکن است باعث آسیب بیشتر شود.
چند نکته مهم:
- به طور مرتب عینک خود را از نظر وجود هرگونه خراش، ترک یا شل شدن پیچها بررسی کنیم.
- استفاده از بند عینک باعث میشود که در صورت جدا شدن از صورت، آسیب نبیند.
- اگر همزمان با کوهنوردی ورزشهایی مانند اسکی یا اسنوبرد هم انجام می دهیم، از عینک مخصوص استفاده کنیم.
با رعایت این نکات ساده، میتوانیم از عینک کوهنوردی خود به مدت طولانی و با بهترین عملکرد استفاده کنیم.
