کوهنوردی، تجربه‌ای است که بسیاری از ما را به سوی خود می‌کشاند. آرامش طبیعت، چالش‌های مسیر و لذت صعود به قله‌ها، همگی از جذابیت‌های این ورزش مهیج هستند. اما برای لذت بردن کامل از این تجربه، داشتن تجهیزات مناسب امری ضروری است. یکی از این تجهیزات کیسه خواب است. کیسه خواب، بسیار فراتر از یک پوشش ساده برای خواب است. این ابزار، یک سیستم ایزوله پیچیده است که با بهره‌گیری از اصول فیزیک حرارت، دمای بدن را در محیط‌های سرد حفظ می‌کند. انتخاب و استفاده صحیح از کیسه خواب، به طور مستقیم بر راحتی، ایمنی و موفقیت یک برنامه کوهنوردی تاثیرگذار است. در این جا این پرسش مطرح می شود که چه کیسه خوابی برای ما مناسب است؟ نوشته زیر «راهنمای خرید کیسه خواب» است و به این سئوال پاسخ می دهد.
کجا می خواهیم از کیسه خواب خود استفاده کنیم؟
هنگام خرید کیسه خواب، باید به نوع فعالیت و جایی که می رویم، دمای محیطی که تجربه خواهیم کرد، رتبه بندی دمایی که نیاز داریم و وزن این وسیله توجه داشته باشیم. در انتخاب کیسه خواب باید به «نسبت گرمی به وزن (Heat to weight ratio)» آن نیز توجه داشته باشیم. این گزینه اثربخشی عایق را نسبت به وزن کیسه خواب نشان می دهد.
به عنوان مثال، اگر یک کیسه خواب از پر باکیفیت پر شده باشد، بسیار گرم و سبک خواهد بود. در مقابل، اگر در یک کیسه خواب از الیاف مصنوعی ارزان‌تر استفاده شده باشد، هنوز هم می‌تواند به همان اندازه گرم باشد، اما برای رسیدن به همان درجه حرارت به عایق بسیار بیشتری نیاز دارد، در نتیجه سنگین تر از کیسه پر خواهد بود. به عبارت دیگر دو کیسه خواب به یک اندازه گرم هستند، اما اولی نسبت گرمی به وزن بهتری دارد.
چرا این نکته مهم است؟ همه چیز به این بستگی دارد که از کیسه خواب خود چه می خواهیم. کسانی که به دنبال گزینه ای برای تعطیلات خانوادگی یا شب مانی در کنار ماشین شان هستند، نگرانی زیادی در مورد وزن و اندازه کیسه خواب ندارند زیرا قرار نیست آن را در کوله پشتی شان جا به جا کنند و احتمالا فضای کافی در صندوق عقب خودرو دارند. این مسئله برای کوهنوردانی که می خواهند چند روز کوله پشتی خود را حمل کنند اهمیت می یابد.
این مقاله را از قلم نیندازید: پارچه گورتکس چیست؟
درجه بندی دمای کیسه خواب چیست؟
درجه بندی دمای کیسه خواب، یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب کیسه خواب مناسب برای سفرهای کوهنوردی و کمپینگ است. این رتبه‌بندی به ما کمک می‌کند تا کیسه خوابی را انتخاب کنیم که در شرایط آب و هوایی مختلف، ما را گرم و راحت نگه دارد.
استانداردهای درجه بندی دما
برای استانداردسازی درجه بندی دمای کیسه خواب، استانداردهای مختلفی مانند EN 13537 و ISO 23537 وجود دارد. این استانداردها، روش‌های آزمایش و محاسبه دمای راحتی کیسه خواب را مشخص می‌کنند.
دماهای مشخص شده روی کیسه خواب
روی کیسه خواب ها، معمولا چندین دمای مختلف درج می‌شود که هر کدام نشان‌دهنده شرایط خاصی هستند:
Comfort: کمترین دمایی است که یک زن معمولی در آن احساس راحتی می‌کند.
Limit: کمترین دمایی است که یک مرد معمولی در آن احساس راحتی می‌کند.
Extreme: کمترین دمایی است که یک فرد برای زنده ماندن در شرایط اضطراری می‌تواند در آن از کیسه خواب استفاده کند.
عوامل موثر بر درجه بندی دمای کیسه خواب
عوامل مختلفی بر روی درجه بندی دمای کیسه خواب تاثیر می‌گذارد:
نوع عایق: عایق‌های پر طبیعی به طور کلی گرمای بیشتری نسبت به الیاف مصنوعی تولید می‌کنند.
ضخامت عایق: هرچه ضخامت عایق بیشتر باشد، کیسه خواب گرم‌تر خواهد بود.
شکل کیسه خواب: کیسه خواب‌های مومیایی به دلیل کاهش حجم هوای درون کیسه، گرمای بیشتری را حفظ می‌کنند.
مواد رویه و آستر: مواد استفاده شده در رویه و آستر کیسه خواب، بر روی توانایی آن در حفظ گرما تاثیر می‌گذارند.
نکات مهم در انتخاب کیسه خواب
شرایط آب و هوایی: بسته به اینکه در چه فصلی و در چه منطقه‌ای کوهنوردی یا کمپینگ می کنیم، باید کیسه خوابی با دمای مناسب انتخاب کنیم.
فعالیت بدنی: کسانی که فعالیت بدنی خوبی دارند (یا برخی که به قول معروف گرمایی هستند) شاید به کیسه خواب خیلی گرم نیاز نداشته باشند.
وزن و حجم: طبعا برای کوهنوردان و کسانی که کوله گردی می کنند، کم بودن این دو گزینه یک امتیاز است.
بودجه: قیمت کیسه خواب ها بسیار متفاوت است و طبعا در هنگام خرید یک عامل تعیین کننده است.
چگونه کیسه خواب مناسب خود را انتخاب کنیم؟
برای انتخاب کیسه خواب مناسب، می‌توانیم از نمودارهای مقایسه‌ای، نظرات کاربران و مشاوره فروشندگان متخصص استفاده کنیم. همچنین، اگر بتوانیم پیش از خرید آن را امتحان کنیم، شاید بتوانیم انتخاب بهتری داشته باشیم.
انواع عایق کیسه خواب
کیسه خواب ها با دو نوع عایق پر می شوند: پر و الیاف مصنوعی.
کیسه خواب پر
عایق و لایه اصلی این کیسه خواب‌ها از پر پرندگانی مانند غاز و یا اردک است. به همین دلیل طول عمر بیشتر و نسبت گرمی به وزن بهتری دارند. این عوامل آن‌ها را در مواردی که سبک‌ترین و کوچک‌ترین اندازه مورد نیاز است، ایده‌آل می‌کند. اما پر گران است و به مراقبت بیشتری نیاز دارد. از سوی دیگر، هنگام کوهنوردی یا در کوله پشتی، باید دقت زیاد داشته باشیم تا خشک نگه داشته شوند، زیرا آب باعث چسبیدن پرها به هم می‌شود و خاصیت عایق بودنش را از بین می‌برد. همچنین نباید برای مدت طولانی در یک کیسه فشرده نگهداری شود زیرا این کار پرها را خرد می‌کند.
قدرت پر چیست؟
قدرت پر (Fill Power) یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های کیسه خواب های پر است که نشان‌دهنده کیفیت پر استفاده شده در آن است. به عبارت ساده‌تر، قدرت پر، میزان توانایی آن در ایجاد حجم و حفظ گرما را نشان می‌دهد.
- پر باکیفیت‌تر (پر با قدرت بیشتر) عایق بهتری ایجاد می‌کند. این به معنای حفظ گرمای بیشتر در کیسه خواب و راحتی بیشتر ما در هوای سرد است.
- پر با قدرت بالاتر، حجم کمتری دارد. این مسئله باعث سبک تر و کوچک تر بودن آن هنگام حمل با کوله پشتی است.
- پر با کیفیت‌تر معمولا دوام بیشتری دارد و کمتر دچار فشردگی و از دست دادن حجم می‌شود.
عوامل موثر بر قدرت پر
نوع پر: پر غاز به دلیل ساختار بهتر و توانایی بیشتر در نگه داشتن هوا در کیسه خواب، معمولا کیفیت بالاتری نسبت به پر اردک دارد.
اندازه پر: پرهای بزرگ‌تر توانایی بیشتری در نگهداری هوا در لایه عایق کیسه خواب دارند و به همین دلیل قدرت شان بیشتر است.
روغن طبیعی پر: روغن طبیعی موجود در پر، کمک می‌کند تا آب را بهتر دفع کند و عایق بهتری باشد.
مقایسه قدرت پر
قدرت پرها بر اساس استانداردهایی که در بالا گفته شد درجه بندی می شوند:
کمتر از 550: مناسب برای فصل های گرم و آب و هوای معتدل.
550-650 : مناسب برای استفاده در سه فصل و آب و هوای کمی سرد.
650-800: مناسب برای استفاده در زمستان و آب و هوای سرد.
بالاتر از 800: مناسب برای استفاده در شرایط بسیار سرد، کوهنوردی های سنگین و ارتفاعات بالا.
نکته های مهم:
- کیسه خواب های با قدرت پر بالا معمولا گران‌تر هستند.
- علاوه بر قدرت پر، عواملی مانند طراحی کیسه خواب، جنس رویه، و نوع زیپ نیز بر عملکرد و قیمت آن تأثیرگذار است.
پر ضد آب چیست؟
پری است که با استفاده از فناوری‌های مختلف، خاصیت ضد آب به آن افزوده شده است. این ویژگی، پر را در برابر رطوبت و آب نفوذناپذیر کرده و از کاهش کارایی عایق‌بندی آن در شرایط مرطوب جلوگیری می‌کند.
کیسه خواب الیاف مصنوعی
همان طور که از نامش پیداست لایه عایق آن از مواد مصنوعی تشکیل شده است. این کیسه خواب ها گزینه ای مقرون به صرفه با عملکرد قابل اعتماد است که به ویژه برای آب و هوای مرطوب مناسب تر هستند. این عایق‌ها برخلاف پر، در صورت خیس شدن خاصیت عایق‌بندی خود را حفظ می‌کنند. بیشتر الیاف مصنوعی از پلی استر ساخته شده و با نام‌های تجاری متنوعی در بازار موجود هستند. متأسفانه، برای عایق‌های مصنوعی معیار مشخصی مانند «قدرت پر» وجود ندارد.
نگهداری از این کیسه خواب ها راحت تر است. با این حال، نسبت گرمی به وزن آن ها به خوبی پر نیست و به اندازه پر جمع نمی‌شوند. با این حال، کیسه خواب های الیاف مصنوعی حتی اگر خیس شوند، تقریبا خاصیت عایق خود را حفظ می‌کنند. این نکته آن ها را به جایگزینی بسیار بادوام و مؤثر برای پر تبدیل می‌کند. علاوه بر این، با پیشرفت فناوری، در بعضی از مدل ها گرما و اندازه جمع شده آن ها تقریبا به اندازه کیسه خواب های پر شده است.
برخی از کیسه خواب‌ها از ترکیبی از پر و الیاف مصنوعی استفاده می‌کنند. معمولا بخش مرکزی کیسه خواب که با بدن در تماس مستقیم است، از پر پر شده و بخش‌های اطراف و کلاه کیسه خواب از الیاف مصنوعی پر می‌شود. این کار باعث می‌شود گرم‌ترین قسمت کیسه خواب، بدن را گرم نگه دارد و در عین حال، بخش‌های بیرونی نیز در برابر رطوبت مقاوم باشند. نسبت پر به الیاف در کیسه خواب‌های مختلف متفاوت است. اما هرچه نسبت پر بیشتر باشد، کیسه خواب گرم‌تر خواهد بود.
نکته:
هنگام سفر با کودکان خردسال، معمولا استفاده از کیسه خواب‌های الیاف مصنوعی بهتر است زیرا آن ها را می‌توان بسیار آسان‌تر و سریع‌تر از کیسه خواب‌های پر شست و خشک کرد.
انواع کیسه خواب
نخست باید در نظر داشته باشیم که هرچه فضای خالی کمتری در کیسه خواب خود داشته باشیم، در گرم نگه داشتن ما مؤثرتر خواهد بود. با این حال، بین داشتن فضای کافی برای راحتی و گرمای کافی برای یک خواب شبانه خوب باید تعادل وجود داشته باشد. بنابراین مطمئن شویم که کیسه خواب مناسب را انتخاب می‌کنیم. اما کیسه خواب ها در انواع شکل‌ها و اندازه‌های مختلف وجود دارند. دلیل آن هم نوع و شرایط استفاده از کیسه خواب است.
کیسه خواب مومیایی (Mummy Sleeping Bags)
کیسه خواب های مومیایی در قسمت پاها و سر باریک و در انحنای شانه‌ها و باسن کمی پهن تر هستند.
این نوع معمولا به خوبی جمع می‌شوند و نسبت گرمی به وزن عالی دارند که آن‌ها را برای کوهنوردی و سفرهای کوله گردی (Backpacking) ایده‌آل می‌کند. از سوی دیگر ممکن است هنگام خواب، پس از بسته شدن زیپ احساس تنگی و محدودیت کنیم.
کیسه خواب مستطیلی/ پهن (Rectangular/Wide Sleeping Bags)
کیسه خواب‌های مستطیلی/پهن همان طور که از نامشان برمی آید، چهارگوش هستند.
این ها می‌توانند مانند روتختی باز شوند یا به کیسه خواب مستطیلی دیگری با زیپ بسته شوند تا یک کیسه خواب دو نفره پهن درست شود. همچنین فضای بیشتری نسبت به کیسه خواب های دیگر دارند و برای کمپینگ کاروانی و حتی مهمانان خانه هم مناسب هستند!! این نوع پس از بسته شدن بسیار حجیم هستند و نسبت گرمی به وزن آن‌ها اغلب بسیار کم است.
کیسه خواب دونفره (Double-Wide Sleeping Bags)
اندازه این کیسه خواب دو برابر نوع های دیگر است و فضای کافی برای دو نفر را فراهم می‌کنند.
این نوع برای خانواده‌ها بسیار مناسب است و معمولا می توان آن ها را به دو کیسه خواب یا پتو جداگانه تبدیل کرد. عیب بزرگ آن ها هم حجم و وزن زیاد و نسبت گرمی به وزن پایین شان است.
کیسه خواب پوشیدنی (Sleepwear Sleeping Bags)
نوعی کیسه خواب نوآورانه است که به جای اینکه داخل آن بخوابیم، آن را مانند لباس می‌پوشیم. این کیسه خواب‌ها به ما امکان می‌دهند در هنگام خواب، آزادی حرکت بیشتری داشته باشیم و در عین حال گرم و راحت بمانیم. آزادی حرکت شاید بزرگترین مزیت این کیسه خواب باشد. اما نسبت گرمی به وزن کم و این که تنها در فصل های بهار و پاییز و آب و هوای معتدل می توان از آن ها استفاده کرد ایراد آن است.
انواع کیسه خواب‌های پوشیدنی
کیسه خواب یک تکه: این نوع کیسه خواب‌ها مانند یک لباس یک تکه پوشیده می‌شوند و تمام بدن را پوشش می‌دهند.
کیسه خواب دو تکه: این کیسه خواب‌ها از یک قسمت بالاتنه و یک قسمت پایین تنه تشکیل شده‌اند و شبیه به یک لباس خواب معمولی هستند.
کیسه خواب پشمی: این کیسه خواب‌ها از پشم طبیعی ساخته می شوند و گرمای بسیار خوبی دارند.
کیسه خواب الیاف: این کیسه خواب‌ها از الیاف مصنوعی ساخته می شوند و معمولا سبک‌تر و ارزان‌تر از کیسه خواب‌های پشمی هستند.
برخی از برندها کیسه خواب‌هایی را ارائه می‌دهند که مخصوص زنان و کودکان طراحی شده‌اند، و همچنین کیسه خواب‌های بسیار بلند یا بسیار کوتاه که برای افراد خاص مناسب است.
لوازم جانبی کیسه خواب
جای بالش (Pillow Pockets)
جای بالش و بالش‌های یکپارچه اغلب در کیسه های خواب کمتر فنی که وزن در آن‌ها چندان مهم نیست، ارائه می‌شوند و برای نگه داشتن بالش در جای مناسب مفید هستند. هرچند اگر بالش نداریم، چند لایه تا شده لباس یا چیز دیگر را می توان زیر سرگذاشت.
زیرانداز (تشک خواب)
این وسیله به عنوان مانع و عایقی بین زمین سرد و کیسه خواب عمل می کند. چه یک زیرانداز رولی فومی ساده داشته باشیم، چه یک تشک خود باد شونده یا یک تشک بادی، اگر چیزی زیر کیسه خواب باشد، شب راحت تری خواهیم داشت.
بالش
برخی آن را یک تجمل می‌دانند، اما برای بسیاری، چند گرم اضافی ارزش خوابی راحت تر را دارد. بالش‌های قابل فشرده‌سازی که در یک کیسه پارچه‌ای جمع می‌شوند برای کسانی که بالش نرمی را دوست دارند مناسب‌تر هستند.
آستر کیسه خواب
آستر به افزایش گرما و محافظت از کیسه خواب در برابر چربی بدن و کثیفی لباس ها کمک می‌کند و طول عمر کیسه خواب را طولانی‌تر می‌کند. در نهایت، شست و شو و تمیز کردن آن آسان‌تر از یک کیسه خواب است! آسترها در انواع مختلف از جمله پشمی، نخی و ابریشمی موجود هستند و درجات مختلفی از گرما و راحتی را ارائه می‌دهند.
روکش کیسه خواب
روکش بیرونی یک کیسه خواب معمولا از نایلون ریپ استاپ یا پلی‌استر ساخته می شود. بسیاری از پارچه‌های روکش نیز با یک پوشش آب‌گریز بادوام برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و خیس شدن پر، اندود می‌شوند. روکش همچنین ما را گرم تر نگه می دارد.
درپایان:
کدام یک از ویژگی‌های کیسه خواب برای شما مهم‌تر است؟ وزن کم، عایق حرارتی بالا یا قیمت مناسب؟
آیا شما تجربه استفاده از کیسه خواب‌های مختلف را دارید؟ تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
